مقدمه
ای رسول ما، آنچه را از کتاب آسمانی به تو وحی شده تلاوت کن و نماز را به پا کن که نماز انسان را از زشتی ها و منکرات باز می دارد و همانا ذکر خدا بزرگتر و برتر از حد اندیشه است و خداوند می داند شما چه کارهایی انجام می دهید.
طبیعت نماز از آنجا که به یاد نیرومندترین عامل بازدارنده یعنی اعتقاد به مبدا و معاد می اندازد و دارای اثر بازدارندگی از فحشا و منکر است. انسانی که به نماز می ایستد تکبیر می گوید، خدا را از همه چیز برتر و بالاتر می شمرد، به یاد نعمتهای او می افتد، حمد و سپاس او را به رحمانیت و رحمیت می ستاید، به یاد روز جزای او می افتد، اعتراف بندگی او می کند.
از او یاری می جوید، صراط مستقیم از او می طلبد و از راه کسانی که غضب بر آنها شده و گمراهان به خدا پناه می برد (مضمون سوره حمد). بدون شک در قلب و روح چنین انسانی جنبش به سوی حق و حرکتی به سوی پاکی و جهش به سوی تقوا پیدا می شود.
برای دعا رکوع می کند و در پیشگاه او پیشانی بر خاک می نهد. غرق در عظمت او می شود و خودخواهی ها و خودبینی و خودپسندی را به فراموشی می سپرد این عمل چند بار در شبانه روز تکرار می گردد، هنگامی که صبح از خواب بر می خیزد در یاد او غرق می شود. در وسط روز هنگامی که غرق زندگی مادی شده ناگهان صدای تکبیر موذن را می شنود، برنامه خود را قطع کرده و به درگاه او می شتابد و حتی در پایان روز و آغاز شب پیش از آنکه به بستر استراحت می رود با او راز و نیاز می کند و دل را مرکز انوار او می سازد.
از این گذشته به هنگامی که آماده مقدمات نماز می شود خود را شستشو می دهد پاک می کند، مردم و غضب را از خود دور می کند و به بارگاه دوست می رود همه این امور تاثیر بازدارنده در برابر خط فحشا و منکرات دارد.
منتها هر نمازی به همان اندازه که از شرایط کمال روح و عبادت برخوردار است نهی از فحشا و منکر می کند، گاه نهی کلی و جامع و گاه نهی جزئی و محدود، ممکن نیست کسی بخواند و هیچ گونه اثری در او نبخشد هر چند غازش صوری باشد، هر چند آلوده به گناه باشد البته اینگونه نماز تاثیرش کم است، اینگونه افراد اگر همان نماز را نمی خواندند از این هم آلوده تر بودند. مرخوم طبرسی طبق روایتی از مرسومین نقل می کند:
برای معیار سنجش نماز مقبول و غیر مقبول یعنی شخص نمازگزار می تواند نماز خود را امتحان کند که چه اندازه مورد قبول و تائید است.
همچنین امام صادق (ع) می فرمایند:
کسی که دوست دارد ببیند آیا نمازش مقبول درگاه الهی شده یا نه؟ باید ببیند این نماز او را از زشتی ها و منکرات باز داشته یا نه؟ به همان مقدار که بازداشته نمازش مقبول خداوند بزرگ قرار گرفته است.
مجله ی: و لذکر الله اکبر: ذکر خدا از آن هم برتر و بالاتر است
ظهر جلسه فوق این است که بیان فلسفه مهمتری برای نماز می باشد، یعنی دیگر از اثار و برکات نماز که حتی از نهی از فحشا و منکر نیز مهم تر است آن است که انسان را به یاد خدا می اندازد که ریشه و مایه اصلی هر خیر و سعادت است و حتی عامل اصلی نهی از فحشا و منکر همین «ذکر الله» می باشد. در واقع برتری آن بخاطر آن است که علت و ریشه محسوب می شود.
الا بذکر الله تطمئن القلوب : آگاه باشید یاد خدا مایه اطمینان دل است.
و در آخر باز خدا آگاه است به آنچه انجام می دهید.
آیات مربوط به نماز در قرآن
نماز در قرآن:
الذین یومنون بالقیب و یقیمون الصلوه و هارز قناسی نفقون
کسانی که به امور پنهانی ایمان آورده و نماز به پا می دارند و از آنچه به آنها روزی می دهیم انفاق کنید.
و به بیان دیگر:
پرهیزکاران آنها هستند که به غیب آنچه که از حس پوشیده و پنهان است. ایمان آورند و نماز را به پا می دارند و از تمام نعمتها و مواهبی که به آنها داده ایم انفاق می کنند.
واقیموا الصلوه و آتو الزکوه و ارکعوا مع الزکعین.
و نماز را بپا دارید و زکات را ادا کنید و همراه رکوع کنندگان رکوع نمایید و نماز را با جماعت بپا دارید.
و استعینوا بالصبر و الصلوه و اهالکبیره الا علی الخاشعین
یاری جویید ازخدا به صبر و نماز که امری بسیار بزرگ و دشوار است مگر بر خداپرستان.
یا ایها الذین آمنوا استعینوا بالصبر و الصلوه ان الله مع الصابرین
ای افرادی با ایمان از صبر و استقامت و نماز در برابر حوادث سخت زندگی کمک بگیرید زیرا خداوند با صابرین است.
ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات و اقاموا الصلوه و آتو الزکوه لهم اجرهم غذربهم و لا خوف علیهم و لا هم یزنون
کسانی که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند و نماز را بر پا داشتند و زکات را پرداختند مزدشان نزد خدا است و نه ترس بر آنهاست و نه غمگین می شوند.
نماز و نیازمندی انسان
نیازمندی انسان به نماز:
نماز برای ساختن انسان و برای پرورش روح و تحصیل معنویت است بنابراین انسان برای تربیت روح و ساختن خویش همان اندازه نیاز به نماز دارد که نیاز به هوا دارد، اگر هوا به انسان نرسد می میرد یا چنانچه هوای ناسالم و آلوده وارد ریه او گردد مبتلا به بیمــــاری می شود از اینرو قرآن کریم می فرماید:
ان الصلوه تنهی عن الفحشا و اللمنکر
نماز انسان را از هر کار زشت باز می دارد
انسانی که حق نماز را ادا نکند و آن توجه و حضور قلب لازم را در نماز نداشته باشد، او در حقیقت نیاز روحی خود را به طور کامل تامین نکرده است. اگر دیدیم که خدای ناخواسته به گناه آلود می شویم باید بدانیم که: تنهی عن الفحشا و المنکر: است درست انجام ندادیم.
نماز وسیله پرورش، فضائل اخلاق و تکامل معنوی انسان است چرا که انسان را از جهان محدود ماده و چهار دیوار عالم طبیعت بیرون می برد و به ملکوت آسمانها دعوت می کند و با فرشتگان هم صدا و هم راز می سازد، خود را بدون هیچ نیاز به واسطه در برابر خدا می بیند و با او به گفتگو بر می خیزد. تکرار این عمل در شبانه روز آن هم با تکیه روی صفات خدا، رحمانیت و رحمت و عظمت او مخصوصاً با کمک گرفتن از سوره های مختلف قرآن بعد از حمد که بهترین دعوت کننده به سوی نیکی و پاکی ها است اثر قابل ملاحظه ای در پرورش فضایل اخلاقی وجود انسان است و دارد.
نماز غفلت زداست، بزرگترین مصیبت برای رهروان راه حق آن است که هدف آفرینش خود را فراموش کنند و غرق در زندگی مادی و لذائذ زودگذر گردند، اما نماز به حکم اینکه در فواصل مختلف و در هر شبانه روز پنج بار انجــام می شود مرتباً به انسان اخطار می کند، هشدار می دهد، هدف آفرینش او را خاطر نشــان می سازد، موقعیت او را در جهان به او گوشزد می کند و این همت بزرگی است که انسان وسیله در اختیار داشته باشد که در هر شبانه روز چند مرتبه قویاً به او بیدار باش گوید.
نماز خودبینی و کبر را در هم می شکند چرا که انسان در هر شبانه روز 17 رکعت و در هر رکعت دو بار پیشانی بر خاک در برابر خدا می گذارد خود را ذره کوچکی در بـــرابـــر عظمت او می بیند؛ بلکه صفری در برابر بی نهایت، پرده های غرور و خودخواهی را کنار می زند تکبر و برتری جوئی را در هم می کوبد، به همین دلیل علی (ع) در آن حدیث معروفی که فلسفه های عبادات اسلامی در آن منعکس شده است بعد از ایمان، نخستین عبادت را که نماز است با همین هدف تعیین می کند و
فرض الله الایمان تطهیراً من السُرک و الصلوه تنزیما عن الکبر ….
خداوند ایمان را برای پاکسازی از شرک واجب کرده است و ما را برای پاک سازی از کبر.
بیان آثار نماز در تربیت فرد و جامعه
گرچه نماز چیزی نیست که فلسفه اش بر کسی مخفی باشد ولی دقت در متون آیات و روایات اسلامی ما را به ریزه کاری های بیشتری در این زمینه رهنمون می گردد. نماز وسیله شستشو از گناهان و مغفرت و آموزش الهی است چرا که خواه و ناخواه نماز انسان را دعوت به توبه و اصلاح گذشته می کند. لذا در حدیثی می خوانیم که پیامبر اکرم (ص) از یاران خود سوال کرد:
لو کان علی باب دار احدکم نهر و اغتسل فی کل یوم منه خمس مدات اکان یبقی قی جسده من الورنش؟ قلتُ: لاءقال: فان مثل الصلوه کمثل النصر الجباری کلما صلی کفرت ما بینما من الذنوب:
اگر بر در خانه یکی از شما چیزی از آب صاف و پاکیزه باشد و در هر روز پنج بار خود را در آن شستشو دهد، آیا چیزی از آلودگی و کثافت در بدن او می ماند؟ در پاسخ عرض کردند: نه. فرمود: نماز درست همانند این آب جاری است، هر زمان که انسان نمازی می خواند گناهانی که در میان دو نماز انجام شده است از میان می رود. و به این ترتیب جراحاتی که بر روح و جان انسان از گناه می نشیند. با مرهم نماز التیام می یابد و رنگ رهائی که بر قـلب می نشیند زدوده می شود.
نماز سدی در برابر گناهان آینده است چرا که روح ایمان را در انسان تقویت می کند و نهال تقوی را در دل پرورش می دهد و می دانیم ایمان و تقوی نیرومند ترین سد در برابر گناهان است و این همان چیزی است که در آیه فوق به عنوان نهی از منکر بیان شده است و همان است که در احادیث متعددی می خوانیم: افراد گناهکاری بودند که شرح حال آن را برای پیشوایان اسلام بیان کردند و آنها فرمودند:
غم مخورید، نماز آنها را اصلاح می کند و کرد.
نماز به سایر اعمال انسان ارزش و روح می دهد چرا که نماز روح اخلاص را زنــــــده می کند، زیرا نماز مجموعه ای است از نیت خالص و گفتار پاک و اعمال خالصانه، تکرار این مجموع در شبانه روز بدر سایر اعمال نیک را در جهان انسان می پاشد و روح اخلاص را تقویت می کند.
الله الله فی الصلوه فانها عمود دینکه
خدا را خدا را درباره نماز، چرا که ستون دین شماست
این آیه را حضرت علی (ع) در وصایای خود هنگام برخورد شمشیر ابن ملجم با فرق سرشان نوشته اند.
فهرست مطالب
مقدمه
بخش اول
آیات مربوط به نماز در قرآن
بخش دوم
نماز و نیازمندی انسان
بیان آثار نماز در تربیت فرد و جامعه
بخش سوم
سیمای نماز در آینه وحی
بخش چهارم
ادب و آداب نماز
بخش پنجم
مکروهات نماز
بخش ششم
کیفر سهل انگاری در نماز
بخش هفتم
سجده نماز از دیدگاه معصومین
بخش هشتم
انواع نماز ها
علائم آخر الزمان
اطلاعات و راهنمایی های تحقیق
منابع و مآخذ
مقاله فوق دارای صفحه مشخصات، فهرست مطالب و 26 صفحه متن با رعایت کامل صفحه بندی می باشد. همچنین فونت های کار شده برای متن مقاله B Nazanin(14) و برای تیترهای داخل مقاله B Titr می باشند.
قیمت این مقاله 4600 تومان می باشد، جهت پرداخت و دریافت مقاله روی تصویر زیر کلیک کنید.
همچنین ببینید 
– مشاهده مقالات مذهبی
نوشته شده در 8 خرداد 1400