«طرح توصیفی»

مقدمه

     ما نیازمند سیستم هایی از سنجش و ارزشهابی هستیم که هر دانش آموز با دیده حرمت نگاه کند، موهبت های طبیعی و انسانی او را بسیار بیشتر از آزمون های سنتی نشان دهد، باز خورد مثبت و تکالیفی رشد دهنده به او ارائه کند و باور داشته باشد که هر دانش آموز قابلیت رشد و پیشرفت مدام را دارد.

    واژه ارزشیابی به معنای یافتن ارزش هاست. یافتن آن چه نه در زمان محدود، بلکه در فرایند آموزش و تلاش برای یاد گیری و آموختن حاصل می شود.

     در این فرایند، اگر دونده نتواند به پایان خط برسد، مربی در مسیر مسابقه به او چنان اعتماد به نفس می دهد که بدون تردید دوباره دویدن را آغاز خواهد کرد، اما این بار آماده تر به شیوه ای دیگر. برای جلوگیری از وحشت به پایان خط نرسیدن باید مسابقه دو انفرادی را به مسابقه گروهی تبدیل کنیم که در آن هر فرد برنده بودن خود را در گرو موفقیت هم گروه هایش می بیند و نگرش بر خاستن من در گرو زمین خوردن دیگران است را به باور همه نجات پیدا می کنیم یا همه با هم نجات پیدا می کنیم یا همه با هم غرق می شویم تبدیل کنیم.

روش های سنتی و ارزشیابی

     روش های سنتی و ارزشیابی، دانش آموز را در جهت ارادئه پاسخ های صحیح از سپس تعیین شده به کار وا می دارد. در این فرایند به رابطه سنجش و یادگیری توجهی نمی شود. آزمون های سنتی باعث ایجاد فاصله بین آموخته ها و واقیعت های زندگی دانش آموز می شود، در حالی که زندگی روزمره او ساختار بسیار پیچیده و مبهمی دارد.

چکیده

1- ارزشیابی توصیفی و تشریح جریان پیشرفت تحصیلی و تربیتی (تلاش و عملکرد) دانش آموزان به منظور اصلاح روند یاد دهی ـ یادگیری در کلاس درس.

2- ارتقاء سطح بهداشت روانی از طریق کاهش ارزشیابی پایانی و مقیاس کمی در سرنوشت تحصیلی و تربیتی دانش آموزان.

3- توجه به حیطه های مختلف دانش آموز در ابعاد عاطفی ـ اجتماعی ـ جسمانی ـ و سطوح بالای

ماده 1ـ ارزشیابی در دوره ابتدایی در طول سال تحصیلی به طور پیوسته با استفاده از روشهای فرایندی و عملکردی و ابزارهایی مانند پوشه کار ـ سیاهه رفتار ـ آزمون ها و تکالیف درسی، برگ ثبت مشاهدات و فعالیت های داخل و خارج از کلاس اعم از فردی یا گروهی و نظایر آن انجام می گیرد.

ارزشیابی توصیفی

     شورای عالی آموزش و پرورش، طراحی برای تغییر نظام ارزشیابی مقاطع ابتدایی طراحی تحت عنوان ارزشیابی توصیفی تهیه و به اجرای آزمایش گذاشته است.

تغییر تأکید از ارزشیابی پایانی به ارزشیابی تکوینی

     اگر یادگیری را جریانی هدفمند و پیوسته بدانیم که از مبادی آغاز و به نتایج می رسد؛ یعنی دوش به دوش یادگیری به پیش می رود؛ لذا ارزشیابی زمانی برای یادگیری و در جهت بهبود یادگیری خواهد بود که پیوسته اطلاعات مفیدی برای دانش آموزان از طریق باز خورد، فراهم آورد. با ترکیب و تحلیل اطلاعات به دست آمده از این نوع ارزشیابی ها که طی مراحل مختلف گرد آوری شده است، معلم می تواند تصمیم های مناسب آموزشی درباره دانش آموز بگیرد.

تنوع بخشی به ابزارهای جمع آوری اطلاعات

     در فعالیت ارزشیابی تحصیلی دو فعالیت جزئی، مشخص است:

الف) جمع آوری اطلاعات

ب) داوری درباره وضیعت یادگیری دانش آموز

     در نخست، معلم اطلاعاتی را از وضیعت یادگیری دانش آموز جمع آوری می نماید. در شیوه سنتی این اطلاعات عمدتاً از طریق آزمون های مداد ـ کاغذی (امتحان) یا پرسشهای کلاس جمع آوری می شد. اما در این طرح ابزارهای جمع آوری اطلاعات متنوع شده اند و علاوه بر آن ها ابزارهای دیگری چون پوشه کار، روش های مثبت مشاهده، تکالیف درسی و آزمونهای عملکردی مورد استفاده قرار می گیرند.

تغییر در ساختار کارنامه

     در این کارنامه، بر خلاف کارنامه کمی که شامل فهرستی از نام دروس و نمره ها در آن درج شده است، گزارش پیشرفت تحصیلی به شکل توصیفی از وضیعت دانش آموز اطلاعاتی به والدین می دهد. در این گزارش تنها به وضیعت درسی صِرف توجه نمی شود بلکه به ابعاد عاطفی، جسمانی و اجتماعی توجه شده است. در گزارش پیشرفت تحصیلی والدین به روشنی در می یابند که در چه بخش از انتظارات آموزشی، احتمالاً کودکشان مشکلاتی دارند و با توجه به آن مشکلات توصیه هایی را برای بهبود عملکرد تحصیلی فرزند شان دریافت می نمایند.

تغییر در مرجع تصمیم گیرنده درباره ارتقاء دانش آموزان

     در الگوی ارزشیابی توصیفی به سبب اینکه اطلاعات جمع آوری شده متنوع بوده و شامل داده های کمی و کیفی است، تحلیل و ترکیب این داده ها و تصمیم های آموزش متنی بر آن از جمله تصمیم گیری درباره ارتقاء یا عدم ارتقاء دانش آموزان به عهده معلم و شورای مدرسه است. در این الگوی ارزشیابی به معلم اختیار تصمیم گیری تفویض می شود، زیرا وی لایق ترین فردی است که درباره دانش آموز می تواند تصمیم بگیرد.

ویژگی های ارزشیابی توصیفی

1- پویایی

     ویژگی پویایی در ارزشیابی توصیفی نه معنی رشد دهنده است. هر جا که یادگیری هدفمند رخ دهد به نوعی ارزشیابی را در ذات خود دارد. اگر یادگیری را جریانی پیوسته بدانیم که از مبادی آغاز می شود و به پیامد و نتیجه می رسد، ارزشیابی هم جریانی پیوسته است که از مبادی آغاز می شود و به پیامد و نتیجه می رسد ارزشیابی، جریانی پیوسته است که دوش به دوش یادگیری به پیش می رود و آن جریان را در مسیر رشد خود سامان می دهند و غنا می بخشد.

انواع باز خورد

     غیر رسمی، مانند صحبت های شفاهی معلم با دانش آموزان در حین کار و فعالیت یادگیری و مشورت دانش آموز با معلم

     رسمی، به صورت نوشتنی مانند چک لیست، رهنمودها و توصیه هایی که بر آثار و دانش آموز می شود.

باز خورد، همچنین می تواند جمعی و یا فردی و نیز تکوینی و پایانی باشد.

ارزشیابی توصیفی چه آثاری به همراه دارد؟

بهبود یادگیری

     در این الگو دانش آموزان نگران باز پس دهی درس نیستند. تلاش آنها معطوف به فهم دقیق و درک عمیق تر از مفاهیم و موضوعات درسی است.

     ارزشیابی توصیفی الگویی در ارزشیابی تحصیلی است که در آن تنها بر تغییر روش ها و ابزارها و هدف ارزشیابی توجه شده است.

ایجاد نگرش مطلوب نسبت به مدرسه

     دانش آموزان، نگرش مطلوبی نسبت به یادگیری پیدا می نمایند و از آن لذّت می برند زیرا فضای خالی از استرس و اظطراب رابطه انسانی قوی بین معلم و شاگرد ایجاد می کند. لذا دانش آموزان نسبت به یادگیری و به دنبال آن، اجزاء و عناصر دیگر محیط آموزشی نگرش مثبتی پیدا می نمایند.

افزایش بهداشت روانی کلاس درس

     از آن جا که در این الگو باز خورد پرسشهای پیوسته، ملال آور و استرس زا وجود ندارد و ارزشیابی به صورت امتحان مکرر دیده نمی شود، بهداشت روانی محیط یاد دهی یادگیری بهبود می یابد.

     در ارزشیابی توصیفی به دلیل کاهش ارزش و اعتبار آزمون های پایانی، این ترس کم می شود و کودکان نه برای موفقیت در امتحان و پاسخگویی به پرسش معلم، بلکه برای یادگیری تلاش می کنند .و حتی دنبال ضعف های خود می روند چون میدانند که شناخت ضعف هایشان به بهبود یادگیریشان کمک می کند و حتی اگر معلم به اشتباهاتشان اشاره می کند، تنها برای رفع آنها ست نه محاکمه باز جویی. اثر دیگر این الگو ارزشیابی در کلاس این است که رفتارهای غیر ارزشی، مانند تقلب به شدت کاهش می یابد.

افزایش اعتماد به نفس

     در این الگوی ارزشیابی اعتماد به نفس، انگیزش تحصیلی و استقلال عمل دانش آموز افزایش می یابد. زیرا وفتی دانش اموز از معیار ها و ملاکهای عملکرد صحیح در مورد انتظار آموزش خاص (مانند نگارش دادن گزارش و مانند این ها) آگاهی داشته باشد می تواند اثر خودش را بررسی و ارزشیابی نماید. این کار باعث می شود کودک احساس استقلال و اعتماد به نفس پیدا کند و انگیزه بیشتری برای یادگیری به دست آورد. و نیز بیان قوتها وموفقیت های دانش آموز در حین فعالیت های یادگیری توسط معلم به افزایش اعتماد به نفس دانش آموز منجر می شود.

افزایش روحیه نقد پذیری در کودکان

     وقتی دانش آموز از وضیعت پیشرفت خود یعنی دانش ها و مهارت هایی که کسب کرده است، آگاهی پیدا می نماید، باز خورهای پی در پی دوستانه و صادقانه و شفاف معلم باعث می شود او ضعف ها و قوت های خود را در حین یادگیری بشناسد.

چگونگی اجرای ارزشیابی توصیفی

تحلیل پیشرفتها و ضعف های دانش آموز

پرسیدن                                                     چک لیست (سیاهه رفتار)

بازخورد توصیفی                                           آزمون های مداد و کاغذی

خود سنجی و همسال سنجی                            آزمون های عملکردی

پوشه کار                                                  تکالیف درسی

برگ ثبت مشاهدات (واقعه نگاری)

تحلیل پیشرفتها و ضعف های دانش آموز

     نخست، داوری درباره وضیعت یادگیری دانش آموز که شامل موفقیت ها و خطا های دانش آموزاست. شکی نیست که بازخورد موفقیت ها نقش انگیزش دارد. اما تأمل در موفقیت ها یعنی تحلیل آنها موجب می شود که معلم به فرا شناخت دانش آموز دست یابد.

پرسیدن

گاهی پرسیدن را پرسش و پاسخ می نامند.

     هر پرسش در واقع برای ارزشیابی پاسخ دانش آموز انجام می گیرد تا دانش آموزان به سمت درک وسیع تر موضوع و مفهوم حرکت کنند.

بازخورد توصیفی

    هدف معلم از فعال نمودن جریان باز خورد در حین فرایند یاد دهی یادگیری این است که این فرایند را به شکل مستمر با نیازهای یادگیری دانش آموزان و انتظارات آموزشی منطبق و سازگار کند.

     انواع باز خورد: غیر رسمی، مانند صحبت های شفاهی معلم با دانش آموزان حین کار و فعالیت رسمی، به صورت نوشتن مانند چک لیست، رهنمود ها و توصیه های که بر آثار دانش آموزان ثبت می شود.

     باز خورد جمعی و یا فردی و نیز تکوینی و پایانی مثلاً گزارش پیشرفت، همان باز خورد رسمی پایانی است که به صورت فردی ارائه می شود.

باز خوردهای پیشنهادی و سازنده:

دختر خوبم شما موفق شده اید که …

با خوشحالی زیاد می گویم که شما از عهده …

خوبم شما ……………….. یاد گرفته اید

     برخی کلمات و جملات را نباید در بازخورد های توصیفی به کار برد زیرا ممکن است در اعتماد به نفس دانش آموز خللی وارد کند. جملاتی مانند:

 نمی تواند یا نمی توانی.

همیشه اشتباه می کنی

قادر نیستی یا قادر نیست و …

…

خود سنجی و همسال سنجی

     خود سنجی عبارت است از ارزشیابی فرد از عملکرد و فعالیت های یادگیری خودش و همسال سنجی عبارت است از ارزشیابی دانش آموز از عملکرد و فعالیت های یادگیری همسالانش و هدف اساسی این دو روش ایجاد احساس مسئولیت بیشتر نسبت به یادگیری خود و همسالان است که معلم هر از چند گاهی باید از دانش آموز بخواهد عملکرد خود را ـ آثار و نتایج فعالیت های یادگیری ـ ارزشیابی نماید.

آزمون های مداد و کاغذی

     آزمون های مداد وکاغذی، یکی از ابزارهای جمع آوری اطلاعات برای ارزشیابی از عملکرد تحصیلی دانش آموزان است. که در برخی از دروس مانند ریاضی و نوشتن بنابر نظر معلم از آن استفاده لازم می شود. در دروس دیگر مانند علوم، قرآن، هنر، خواندن و ورزش نیازی به آزمون های مداد کاغذی نیست آزمون های مداد کاغذی نباید به گونه ای اجرا شود که وضیعت اضطراب آور امتحان را تداعمی کند در ارزیابی آزمون ها تنها به باز خورد توصیفی اکتفا شده و از دادن هر گونه رتبه یا نمره خود داری شود.

     برای بهره گیری بهتر و بیشتر چند نکته ضروری است.

– درتهیه این آزمون ها به سؤالاتی که تنها سطح حافظه و فهم را می سنجند اکتفا نکنید و سطوح بالاتر را نیز مورد توجه قرار دهید.

– شرایط و موفقیت اجرای این آزمون ها به گونه ای باشد که ایجاد اضطراب ننماید. بهتر است آن را به عنوان یک فعالیت یادگیری تلقی نمایید تا دانش آموزان دچار اضطراب نشوند.

آزمون های عملکردی

     یکی از انواع آزمون ها که در ارزشیابی توصیفی مورد توجه قرار گرفته است، آزمون های عملکردی است. این گونه آزمون ها به قصد ارزشیابی از عملکرد واقعی دانش آموز طراحی و اجرا می شود. در واقع موقعیتی را برای دانش آموز فراهم می آورد که آنچه از مهارت و دانش کسب کرده است از خود بروز دهد.

تکالیف درسی از منظر تعداد دانش آموزان درگیر به 3 دسته تقسیم می شود.

الف- تکالیف عمومی: تکالیفی که برای تمامی دانش آموزان کلاس در نظر گرفته می شود.

ب – تکالیف گروهی: فعالیت گروهی در کلاس درس امروزه بسیار مورد اقبال معلمان است.

تکالیف درسی از نظر محتوا به چهار گروه تقسیم می شود

الف- تکالیف تمرینی: این نوع تکالیف قدیمی ترین و رایج ترین تکالیف درسی در مدارس هستند.معمولاً به صورت کتبی و برای تثبیت یادگیری به روش تکرار و تمرین، انجام می گیرد که در صورت کثرت استفاده، ملال انگیز و خسته کننده است.

نتیجه

     بدون تردید ایجاد هر تحول در سطح ملی نیاز به برنامه ریزی اساسی و تفصیلی دارد که در آن تحولات جهانی و نیازهای ملی، تفاوت های اجتماعی، فرهنگی، مذهبی و ویژگی های مشترک و غیر مشترک فراگیری به دقت مورد بررسی قرار گرفته است. به این دلیل به هر ایده ای که قصد تحول در سیاست های آموزشی و ارزشیابی دارد باید همین دید نگریست.

فهرست مطالب
مقدمه 1
روش های سنتی و ارزشیابی 2
چکیده 2
ارزشیابی توصیفی 3
تغییر تأکید از ارزشیابی پایانی به ارزشیابی تکوینی 4
تنوع بخشی به ابزارهای جمع آوری اطلاعات 5
تغییر در ساختار کارنامه 5
تغییر در مرجع تصمیم گیرنده درباره ارتقاء دانش آموزان 5
ویژگی های ارزشیابی توصیفی 6
انواع باز خورد 7
ارزشیابی توصیفی چه آثاری به همراه دارد؟ 9
چگونگی اجرای ارزشیابی توصیفی 11
تحلیل پیشرفتها و ضعف های دانش آموز 11
خود سنجی و همسال سنجی 13
آزمون های مداد و کاغذی 14
نتیجه 19
منابع 20

مقاله فوق دارای صفحه مشخصات، فهرست مطالب و 20 صفحه متن (در قالب word ) با رعایت کامل صفحه بندی می باشد. همچنین فونت های کار شده برای متن مقاله B Nazanin(14) و برای تیترهای داخل مقاله B Titr می باشند.

قیمت این مقاله 2200 تومان می باشد، جهت پرداخت و دریافت کامل متن مقاله روی تصویر زیر کلیک کنید

مشاهده فهرست مقالات آموزش و پرورش

نوشته شده در 6 شهریور 1400