«رضایت زناشویی بین مردان و زنان»
1- 1 مقدمه
ازدواج نهادی الهی است و مهمترین حادثه در زندگی هر فرد به شمار می رود. ازدواج مهمترین و عالی ترین رسم اجتماعی برای دستیابی به نیازهای عاطفی و امنیتی افراد بزرگسال، همواره مورد تایید بوده است. ازدواج رابطه ای انسانی، پیچیده، ظریف و پویا می باشد که از ویژگیهای خاصی برخوردار است. باید به خاطر داشت که ازدواج اولین تعهد عاطفی و حقوقی است که ما در بزرگسالی قبول می کنیم. به علاوه انتخاب همسر و انعقاد پیمان زناشویی هم نقطه عطفی در رشد و هم پیشرفتی شخصی تلقی می شود (فیلیپ و همکاران، 1377).
2- 1 بیان مسئله
ابهامات گوناگونی در زمینه عوامل موثر در رضایت زناشویی وجود دارد که اینگونه ابهامات را به راحتی نمی توان مرتفع ساخت. با این وجود، در شناسایی عوامل موثر در رضایت زناشویی می توان به رویکردهای متفاوتی توجه نموده و سازه رضایت زناشویی را از ابعاد گوناگون بررسی نمود. یکی از این ابعاد که در هاله ای از ابهامات قرار دارد به ابعاد زیست شناختی و نقش جنسیتی و بخصوص عامل جنسیت در تفاهم زناشویی معطوف است.
3- 1 اهمیت و فایده تحقیق
انسان، انسان قرن ها و فرهنگ های مختلف همواره در مقابل یک مسئله قرار می گیرد: این مسئله که چگونه بر این جدایی غلبه کنیم، چگونه وصل را بدست آوریم و چگونه بر زندگی انفرادی خود فایق شویم و به یگانگی برسیم، آرزوی پیوند مشترک اساس نیرومندترین شوق هاست، نیرویی که نوع بشر، قبیله ها، خانواده ها و اجتماع را متحد نگاه می دارد. شکست در وصل به آن دیوانگی یا نابودی است ـ نابودی خود شخص یا نابودی دیگران.
4- 1 اهداف تحقیق
هدف این تحقیق در حیطه تحقیقات بنیادی جای می گیرد که به شناسایی عامل جنسیت در رضایت زناشویی معطوف است.
5- 1 فرضیه تحقیق
در این تحقیق تها یک فرضیه بعنوان فرضیه اصلی مطرح می شود که این فرضیه به شرح زیر عنوان می گردد:
– میزان رضایت از زندگی زناشویی در زنان و مردان با هم تفاوت دارد.
6- 1 تعریف مفهومی
رضایت زناشویی: نظر دانشمندان در خصوص رضامندی از زندگی زناشویی متفاوت است. ولی باید دید چگونه تعریف می کنند و چه عواملی را برای ایجاد یا افزایش آن در خانواده ها ذکر مینمایند. شعاری نژاد می گوید: «رضامندی به آن حالت موجود زنده گفته می شود که تمایلات محرک وی به هدف خود رسیده اند، احساسی که شخص هنگام رسیدن به آرزوهایش پیدا میکند (شعاری نژاد، 1343).
1- 2 پیشینه تحقیق
در تحقیق فرخجسته (1376)، به عامل رضایتمندی بین زوجین پرداخته و مشخص شد که تفاوت های شخصیتی زوجین برای آنان جذاب بوده و می تواند یکدیگر را تکمیل کند.
2- 2 درآمدی بر ازدواج
«رابطه» مهم ترین نقش را در زندگی انسان دارد. ما انسان ها در «رابطه» با انسان های دیگر متولد می شویم، در «رابطه» زندگی می کنیم، در «رابطه» رشد می کنیم، در «رابطه» هویت و شخصیت ما شکل می گیرد، در «رابطه» شادی می کنیم، در «رابطه» با دیگران بیمار می شویم و در «رابطه» می میریم.
کارلسون در اثرش انطباق پذیری و ازدواج این تعریف ازدواج را به دست می دهد: «ازدواج فرایندی است که از کنش متقابل بین دو فرد یک مرد و یک زن که برخی شرایط قانونی را تحقق بخشیده اند و مراسمی برای برگزاری زناشویی خود برپا داشته اند و به طور کلی عمل آنان مورد پذیرش قانون قرار گرفته و بدان ازدواج اطلاق شده است.» کلودلوی استروس معتقد است که ازدواج «برخوردی است دراماتیک بین فرهنگ و طبیعت، یا میان قواعد اجتماعی و کشش جنسی.» گونتر اثرش را به نام ازدواج، اشکال و منشاء آن با بحث از حیات و روابط جنسی بین حیوانات آغاز می کند و این از آن روست که ازدواج دارای منشاء زیستی و جسمانی است.
اما بر این حیات زیستی و حیوانی، فرهنگ نیز افزوده می شود تا به زعم لوی استروس در اثرش ساختارهای اساسی خویشاوندی موجبات دگرگونی حیات طبیعی را فراهم آورد و در نتیجه برآیندی نو پدید آید. تمامی این فرایند منبعث از این واقعیت است که انسان هم موجودی با نیاز های طبیعی است و هم موجودی است اجتماعی (سیزر، 1988).
با اینکه رابطه مطلوب و رضایتبخش غالباً در تمام ازدواج ها مورد انتظار است لیکن به دلایلی، شمار زیادی از ازدواج ها منجر به نارضایتی می گردد. بنابراین زوجین باید در جهت افزایش سطح کیفی زندگی که شاخص های رضایت از زندگی زناشویی، سازگاری زناشویی و رشد و تکامل اعضای خانواده نشان دهنده آن است، تلاش نماید و دلایل رضایت یا عدم رضایت زناشویی خود را مورد توجه قرار دهند (خداپناهی، 1372).
3- 2 آثار روان شناختی ازدواج
1. ارضای نیاز جنسی: احساس جنسی و اندامهای مربوط به آن بخشهای مهمی از وجود انسان هستند. برای حفظ و استمرار سلامت و آرامش روانی، اولین نکته تصدیق صریح و درک احساس و جنبه جنسی خویش و جنس مخالف است. عدم توجه به این نکته ممکن است افراد را دچار ناراحتی های جدی کند (ستیز، ویرجینیا، آدم سازی در روان شناسی خانواده).
یکی از ابعاد مهم زندگی انسان لذت جویی است که می توان اوج را در روابط جنسی دانست (حرّ عاملی، وسائل شیعه). روابط جنسی یکی از بااهمیت ترین ارکان و تکیه گاه های روابط زن و شوهر است که در پرتو آن صمیمیت و نزدیکی بسیار شدیدی مبادله می شود. تعامل جسم و روان که مبنایی برای تن آرمیدگی عضلانی (relaxation) محسوب می شود و فرد با آرامش ماهیچههای بدن و رفع تنش از آن به آرامش روانی نائل می گردد (فتحی، رسول، ریلاکس تراپی). برای رفع افسردگی و حصول شادمانی و برطرف شدن سستی و عدم تحریک پذیری نیز روابط جنسی موثر است (ابن سینا، حسین بن عبداله، قانون).
4- 2 تعریف رضایتمندی زناشویی
دایره المعارف زناشویی رضایت را اینگونه تعریف می کند، رضایت خوشایندی برآمده از آگاهی به یک وضعیت راحت است که معمولاً با ارضای بعضی تمایلات خاص پیوند خورده است. از آنجائیکه رضایت همراه با خوشایندی است، لذا خوشایندی ممکن است به رضایت تبدیل شده افراد رضایت را به فکر کردن به وضعیتی که در وهله اول از خوشایندی برای آنها حاصل می شود بدست آورند. آلیس معتقد است رضایت زناشویی یک متغیر نگرشی است و شامل احساس های عینی از خشنودی، رضایت و لذت تجربه شده به وسیله زن و شوهر می باشد (مهدویان، 1376). حالت هیجانی را که با رسیدن به یک هدف بدست می آید، رضایت می گویند.
در بیان کلی رضایت زناشویی کیفیت کنش وری ازدواج می باشد. پارسونز نیز رضایت را به عنوان حالت درونی در مقابل خشنودی که حالت ظاهری دارد مطرح می کند (ریترز به نقل از ذوالفقار پور 1380). وایت وی (2001) رضایت زناشویی را به عنوان نگرش شخص نسبت به رابطه زناشویی خود تعریف می کند که این نگرش می تواند دامنه ای از مطلوب تا نامطلوب را در بر گیرد.
از این رو، می توان از مهمترین عوامل موثر در رضایتمندی زناشویی به توجه و حساسیت نسبت به همسر تاکید نمود و بی توجهی زوجین نسبت به علایق و ارزشهای یکدیگر به عنوان مهمترین عامل تخریب کننده رضایتمندی زناشویی ملاحظه می شود که در تعاریف رضایتمندی زناشویی به ان اشاره شده است. در اینجا ضروری است تا به عوامل موثر در رضایتمندی زناشویی پرداخته شود تا بتوان ماهیت واضح و روشنی را برای رضایتمندی زناشویی ترسیم نمود (همان منبع).
5- 2 زمینه های اصلی رضایتمندی زناشویی
به عقیده هارلوک به نقل از کرباسی و کیلیان (1378) به طور کلی 5 زمینه در رضایت و سازگاری زناشویی اهمیت اساسی دارند که عبارتند:
- داشتن مسئولیت مشترک،
- تمایلات و روابط جنسی
- برقراری روابط با اعضای خانواده و افراد خارج از آن
- کمک رسانی در امور منزل
- تقسیم مسئولیت ها
احساس رضایت و خوشبختی فرد در زندگی زناشویی بستگی کامل به سازگاری فرد در هر یک یا لااقل چند مورد از موارد پنجگانه دارد. بدیهی است احساس رضایت در زمینه روابط زناشویی در مورد موفقیت های آتی افراد و سازگاری شغلی و اجتماعی آنها تاثیر بسزائی دارد (بیرشک، 1376).
از طرفی برخی از تحقیقات نشان می دهند که پس از ازدواج، رضایت از زندگی مشترک و سازگاری با آن خیلی زود رو به کاهش می گذارد. سرعت و شدت این کاهش در مطالعات مختلف فرق می کند و برخی از پژوهشگران در این زمینه به نوعی افت مداوم اشاره می کنند. به طور کلی وضعیت رضایتمندی زن و شوهر از زندگی شان نشان می دهد که در اولین سالهای زندگی رضایت کاهش پیدا می کند. در دوره میانسالی به حالت تثبیت رسیده و در سالهای پایانی افزایش می یابد (زمانی منفرد، 1376).
رضایتمندی زناشویی انطباق بین وضعیتی که وجود دارد با وضعیتی است که مورد انتظار است. یعنی رضایت زناشویی زمانی حاصل می گردد که بین وضعیت فعلی و وضعیت آرمانی یا مورد انتظار فاصله زیادی وجود نداشته باشد و نارضایتی در روابط زناشویی پدید می آید که این فاصله زیادتر می گردد (همان منبع).
6- 2 عوامل موثر در رضایتمندی زناشویی
زوجین هنگامی که از روابط فی مابین خشنود می گردند تمایل ندارند بوسیله دیگران مورد سوء استفاده قرار گیرند یا برعکس، امتیازی را از دیگران غصب نمایند. بر اساس «نظریه برابری»که از نظریه مبادله اجتماعی انشعاب یافته است، مطلوبیت یک رابطه مورد تاکید است (گرین برگ و کوهن، 1982).
مفروضه اساسی در نظریه انصاف آن است که، هنگامی که افراد درک کنند رابطه ای غیرمنصفانه است، احساس درماندگی می کنند و برقراری انصاف اقدام خواهند کرد. در صورتی که افراد از استفاده بسیار برخوردار شده و خود را سزاوار آن ندانند، احساس گناه و ناراحتی را تجربه خواهند کرد.
افراد برای تعیین مطلوبیت یک رابطه ملاک های متعددی را مورد استفاده قرار می دهند. پژوهش های بسیار نشان می دهد که در روابط صمیمانه افراد احتمالاً بیشتر از اصل تساوی استفاده می کنند (سیزر، 1988).
هنگامی که زوج جوانی زندگی مشترک خود را آغاز می کنند، مشکل عمده هر دو آن است که چگونه رابطه را به صورت مطلوب حفظ کنند. بنابراین دو جنبه مهم در رابطه رضایتمندی شخصی از رابطه و تعهد به استمرار آن است (کلی و دیگران، 1983).
جزئی از رابطه متقابل افراد، داشتن اطلاعاتی درباره یکدیگر است. مسئله این است که چه چیز بهتر است گفته شود و چه چیزی بهتر است پوشیده بماند. در حالی که این امر تا حدی به نوع و میزان صمیمیت دو طرف بستگی دارد (ثنایی، 1375).
سلطه جویی زن و مرد در روابط زناشویی یکی دیگر از عوامل مهم نارضایتی در روابط ازدواجی است. مردانی که می خواهند سلطه تمام عیار خود در محیط خانه و برخورد با زنان خود اعمال نمایند، به احتمال زیاد زندگی موفقی نخواهند داشت. چنین فردی احتمال دارد به خطر عدم کسب رضایت از زندگی زناشویی حتی دچار مشکلات اجتماعی و شغلی نیز بشود. زنانی هم که بخواهند تسلط یکطرفه در زندگی پیدا کنند، موجب ناسازگاری و نارضایتی در روابط زناشویی می گردند (ملازاده، 1372).
مسئله وجود فرزندان و نحوه تربیت آنان نیز به عنوان یکی از عوامل ایجاد کننده نارضایتی در روابط زناشویی مطرح است. در این مورد بلاچ (1370) بر آن است که تولد فرزند به طور مشخص بر ازدواج تاثیر می گذارد. به عنوان مثال تولد کودک برای برخی از زوجین می تواند تهدیدی برای کاهش توجه فی مابین و یا روبرو شدن با مسئولیت جدید تلقی گردد. این عوامل شاید یکی از دلایل به تاخیر انداختن بارداری در زنان باشد. در این شرایط مسئله فرزنددار شدن یا چشم پوشی از آن منبع ناراحتی و ناسازگاری ویژه ای برای همسران جوان می گردد، به ویژه زمانی که یکی از طرفین خواهان فرزند و دیگری مخالف آن باشد (ثنایی، 1370).
7- 2 عوامل موثر در نارضایتی زناشویی
بررسی های بسیاری توجه خود را به پیش بینی رضایتمندی از زندگی زناشویی معطوف داشته و کوشیده اند علم را به خدمت حفظ ثبات خانوادگی درآورند. حال اگر بتوانیم عواملی را که موجب موفقیت یا عدم موفقیت زنان و شوهران می شود، معین کنیم، چرا نباید افراد ذینفع را از منافع آگاهی قبلی برخوردار کنیم (سگالن، 1370).
در این قسمت کوشش بر این است که به بررسی عوامل متعددی که در ایجاد رضایتمندی از زندگی زناشویی موثر است، بپردازیم.
رابطه خوب و سالم زناشویی مبتنی بر عشق است. عشقی مسئولانه که به دنبال رابطه ای مسئولانه ایجاد کند. رابطه ای مبتنی بر مساوات و برابری دو انسان که هر دو سعی شان در فراهم کردن امکانات رشد و شکوفایی دیگری است.
8- 2 آسیب شناسی رضایتمندی زناشویی
در سال های اخیر الگویی در زمینه آسیب شناسی رضایتمندی زناشویی فراهم آمده است که در آن به دو ویژگی مهم زندگی زناشویی توجه شده است: ازدواج مجموعه ای از روابط مختلف است که هر کدام از آنها ممکن است آسیب ببیند و دیگر آنکه هر ازدواج طول عمری دارد و در هر مرحله از ازدواج برخی از مسائل نقش مهم تری را ایفا می کند (قراچه داغی، 1376).
پنج رابطه عمده میان هر زوج عبارت است از رابطه جسمی، احساسی، اجتماعی، ذهنی و روحی. درمانگران مسائل زناشویی نیز با توجه به این پنج رابطه مهم به مشکل یابی روابط زناشویی می پردازند. مثلاً اگر روابط جنسی که از مقوله روابط جسمانی است علت اصلی اختلافات زناشویی باشد، درمانگر قادر می گردد در این باره فکر کند که آیا این تنها مشکل ازدواج است یا مشکلی است که در کنار سایر مشکلات موجود مطرح می گردد.
در این مورد اگر چنانچه فقط رابطه جنسی مشکل ساز شده باشد درمان و مشاوره از نوع درمان اختلالات جنسی خواهد بود. در صورتی که اگر رابطه جنسی و عاطفی زوجین خدشه دار شده باشد، بایستی قبل از رفع مشکلات جنسی به درمان روانی و عاطفی اقدام نمود (بهاری و سیاح، 1379).
هماهنگی منبع کنترل درونی و بیرونی زن و شوهر تاثیر بسزایی در سازگاری و رضایت آنان دارد. در مقابل اختلاف اسناد زن و شوهر در مسائل عقیدتی و ارزشی از عوامل مهم نارضایتی زناشویی است. ساروخانی (1370) در این زمینه می نویسد: به عقیده وود هر اندازه ناهمگونی بین دو همسر از نظر مذهب و نژاد بیشتر باشد، اختلافات و کشمکش ها نیز زیادتر است. این کشمکشها به نحوه تفسیر پیامدهای رفتاری مرتبط است.
9- 2 خشنودی در خانواده و عوامل موثر بر آن
بدیهی است که ازدواج اولین تعهد عاطفی و حقوقی ای است که در بزرگسالی منعقد می شود. گونه ای که انتخاب همسر و انعقاد پیمان زناشویی، نقطه ای عطف در رشد و پیشرفت شخصی تلقی می شود.
واقعیت این است که روشی واحد به منظور داشتن زندگی زناشویی خشنود وجود ندارد. عناصری اصلی وجود دارند که در اغلب ازدواج های خشنود و شاد مشاهده می شوند. بعضی از قواعد مشترکی که در ازدواج های موفق و شاد مشاهده می شود عبارتند از:
1- 3 جامعه آماری پژوهش
در پژوهش حاضر، جامعه مورد مطالعه عبارت بود از کلیه مردان و زنان متاهل 30- 25 ساله منطقه 5 تهران که حداقل چهار ماه از زندگی مشترک آنان می گذرد. لازم به ذکر است که جامعه آماری این تحقیق، تنها زوجینی را شامل می شود که هیچ گونه فرزندی نداشته زندگی مشترک بین زوج و زوجه وجود دارد.
2- 3 نمونه و روش نمونه گیری
نمونه ای با حجم 60 نفر (30 نفر از مردان و 30 نفر از زنان) که دارای اقلام های ذکر شده بودند انتخاب شدند. نمونه ای که انتخاب می شود باید هدف جامعه مورد نظر باشد. بدین منظور ما از کلیه مردان و زنان متاهل ساکن منطقه 5 تهران 30 زوج را به صورت کاملاً تصادفی انتخاب کرده و پرسشنامه را روی آنها اجرا کردیم. روش نمونه گیری که برای تحقیق مورد نظر انتخاب شد، روش نمونه گیری تصادفی ساده بود که در این روش تمام اعضای جامعه مورد نظر بدون عامل خاصی به صورت مستقل از یکدیگر گزینش گردیده و تمامی زوجین شانس مساوی برای حضور در نمونه آماری دارا می باشد.
3- 3 ابزار تحقیق
برای بررسی میزان رضایت زناشویی از پرسشنامه Enrich انتخاب شده است، این پرسشنامه به عنوان یک ابزار تحقیق معتبر در تحقیقات متعددی برای رضایت زناشویی مورد استفاده قرار گرفته است.
فهرست مطالب
فصل اول
1- 1 مقدمه 2
2- 1 بیان مسئله 4
3- 1 اهمیت و فایده تحقیق 4
4- 1 اهداف تحقیق 6
5- 1 فرضیه تحقیق 6
6- 1 تعریف مفهومی 7
7- 1 تعریف عملیاتی 8
8- 1 سوالهای تحقیق 8
9- 1 انواع متغیرها 8
فصل دوم
1- 2 پیشینه تحقیق 10
2- 2 درآمدی بر ازدواج 13
3- 2 آثار روان شناختی ازدواج 20
4- 2 تعریف رضایتمندی زناشویی 22
5- 2 زمینه های اصلی رضایتمندی زناشویی 25
6- 2 عوامل موثر در رضایتمندی زناشویی 27
7- 2 عوامل موثر در نارضایتی زناشویی 40
8- 2 آسیب شناسی رضایتمندی زناشویی 45
9- 2 خشنودی در خانواده و عوامل موثر بر آن 51
فصل سوم
1- 3 جامعه آماری پژوهش 55
2- 3 نمونه و روش نمونه گیری 55
3- 3 ابزار تحقیق 55
4- 3 روش اجرای تحقیق 59
منابع فارسی 60
مقاله فوق دارای صفحه مشخصات، فهرست مطالب (فصل بندی شده) و 60 صفحه متن (در قالب word 
) با رعایت کامل صفحه بندی می باشد. همچنین فونت های کار شده برای متن مقاله B Nazanin(14) و برای تیترهای داخل مقاله B Titr می باشند.
قیمت این مقاله 5800 تومان می باشد، جهت پرداخت و دریافت کامل متن مقاله روی تصویر زیر کلیک کنید
مشاهده فهرست مقالات اجتماعی، حقوقی و سیاسی 
نوشته شده در 31 مرداد 1400