مقدمه
انسان، به سبب ویژگیهای بی نظیرش در میان همه موجودات، عنوان اشرف مخلوقات را به خود اختصاص داده است. او استعداد خاص تفکر و یادگیری دارد که به او اجازه می دهد اعمال خاص انجام دهد. نتایج اعمالش را پیش بینی و ارزیابی کند.تغییر و تحولات گوناگون و سریعی را در عرصه علم و فناوری به وجود آورد. آنچنان که به قول تافلر دنیا را به دهکده ای تبدیل کند که اطلاعات را در سریع ترین زمان ممکن از قاره ای به قاره دیگر انتقال دهد.
بنابراین بر اثر پیشرفت سریع و غیر قابل انتظاری که در قلمرو دانش و فناوری طی چند قرن اخیر نصیب انسان شده است حجم اطلاعات و دانسته های بشری روز به روز به طور سر سام آوری در حال افزایش است. بر دانش آموزان و دانشجویان لازم است که هرچه سریعتر خود را با این تغییر و تحولات همگام سازند. در این راستا، بسیاری از دانش آموزان و دانشجویان کوشش زیاد می کنند. بسیار مطالعه می کنند اما به دلیل عدم توانایی در تمرکز حواس، هنگام مطالعه نمی توانند به نتیجه د لخواه دست یابند.
تمرکز در لغت یعنی تراکم، فشردگی مجموعه، چکیده، تمرکز در اصطلاح یعنی حفظ و نگهداری توجه و تمرکز حواس، روی موضوعی معین، بدون تمرکز حواس، یادگیری مثمر ثمر نخواهد بود. بنابر این همه افراد توانایی تمرکز دارند و چون تمرکز نسبی است یعنی کسی نمی تواند ادعا کند کاملا حواس پرت است ویا همیشه تمرکز حواس دارد.
تمرکز گاهی ساده است و گاهی مشکل. تمرکز در موضوع هایی که نیاز به تفکرو تجزیه و تحلیل دارند مشکل و تمرکز در موضوع هایی که جنبه ی تفریحی و سرگرمی دارند، بسیار آسان است.
روش مطالعه عمیق درسی
1. مفهوم مطالعه
مطالعه به معنای «به دقت نگریستن به هر چیزی برای واقف شدن به آن» است.
مانند مطالعه کتاب و طبیعت. واژه مطالعه، یک واژه عربی است و ریشه آن «طَلع» به معنی برآمدن و نمایان شدن است. مثلاً وقتی می گویند: طلع علی الامر یعنی بر آن چیز آگاه شد. بنابراین مطالعه یک فعالیت مفید برای درک کردن و اطلاع یافتن از چیزی است. خواه از طریق خواندن نوشته باشد یا از طریق دیدن منظره، حالت یا حادثه ای، زیرا در تمام این موارد انسان از مطالب و مسائلی آگاهی می یابد و چیزهایی را می فهمد، این معنای عام مطالعه است ولی در اصطلاح خاص؛ مطالعه معنایی دیگر دارد که منظور ما می باشد و آن مطالعه کتاب ها و نوشته ها است، و اما در این که این اصطلاح خاص، چه تعریفی دارد، اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد، از این رو «مطالعه» تعاریف متعددی پیدا کرده است. به عنوان مثال برخی می گویند:
مطالعه یعنی خواندن و باز خواندن یک قطعه، یادداشت برداشتن و مطالب را بررسی کردن و در اهمیت لازم قرار دادن. و بعضی دیگر مطالعه را این گونه تعریف می کنند: مطالعه و خواندن کتاب یا نوشته، کاری پویا و فعال است که بر روی نوشته انجام می دهیم تا هدف خود را با توجه به نیازمان تامین کنیم.
2. ضرورت یادگیری فنون جدید مطالعه
1-2- انجام مطالعه مانند انجام هر کار دیگری، روشهای گوناگونی دارد. برخی از این روشها، کارآمدتر و موثرتر می باشند. بنابراین راه عاقلانه این است که از بهترین روشها در انجام مطالعه و سایر کارها بهره ببریم تا درصد موفقیت ما را افزایش دهد.
2-2- در بسیاری از موارد، دانش آموزان در کوششهای اولیه خود، موفق نمی شوند و نمره های دلخواه را کسب نمی کنند. علت این مساله در روش فراگیری و مطالعه آنهاست. زیرا آنها روشهای صحیح و موثر مطالعه را نمی دانند، از این رو زحمتهایشان به هدر می رود و باعث می شود که به تحصیل احساس شکست و بی علاقگی کنند، بنابراین یکی از اساسی ترین کــــارهایی که دانش آموزان و دانشجویان باید بیاموزند، روشهای اصولی مطالعه است.
3. روشهای مطالعه
مطالعه معمولاً به سه صورت انجام می گیرد، ما در این بحث می خواهیم این سه روش را بررسی کرده و بهترین روش مطالعه را به شما معرفی کنیم:
1-3- آرام خواندن و تکرار مطالب: ما از کودکی این گونه آموخته و عادت کرده ایم که برای یادگیری درسها، مطالب کتاب را با دقت و آرام بخوانیم و چند مرتبه آنرا تکرار کرده و در فرصتهای بعدی آنها را مرور کنیم، تا اطلاعات را حفظ کرده و فراموش نکنیم و مخصوصاً در ایام امتحانات، سعی می کنیم درسها را چندین بار تکرار و مرور کنیم، به صورتی که برخی دانش آموزان و دانشجویان، 20 تا 25 و گاه بیشتر درسی را مرور و تکرار می کنند.
درخت حافظه
یکی از مهمترین کارهایی که باید در سیستم مطالعه کاربردی (چندمرحله ای) انجام دهیم، ثبت اطلاعات و استفاده صحیح و به جا از آنهاست. شما برای یادگیری، یادسپاری و تداعی بهتر آموخته ها، نیاز به الگویی دارید. الگوی یادآوری که ما به شما معرفی می کنیم درخت حافظه نام دارد. همواره یه یاد داشته باشید در طول مراحل مطالعه کاربردی باید از درخت حافظه استفاده کرده و اطلاعات جدد و مهم را ثبت کنید.
روش به کارگیری از تکنیک درخت حافظه به این صورت است: قبل از شروع مطالعه، درختی را با یک تنه اصلی، برای موضوع مورد مطالعه و دو شاخه اصلی رسم کنید. (برای اینکار می توانید این درخت را ترسیم کرده و چند کپی از آن بگیرید تا برای درسهای دیگر از آن استفاده کنید تا کمتر وقت شما گرفته شود.)
فواید استفاده از درخت حافظه
در به کارگیری درخت حافظه اثرهای مفید متعددی نهفته است که در زیر به آنها می پردازیم:
1. اصول اساسی حافظه (یعنی دقت، تداعی و نظم و سازمان) در تکنیک درخت حافظه به صورت مداوم اعمال می شود.
2. این تکنیک در ایجاد یک فکر منسجم، یکپارچه و سریع به شما کمک می کند.
3. این تکنیک، ورودی و خروجی مغز را تنظیم کرده و در مرحله تفکر برای نوشتن کلمه های کلیدی و عبارتهای مفهومی، مرحله پردازش اطلاعات را تقویت می کند.
4. اصل مهم «بازخورد» در تکنیک درخت حافظه، دائماً به کار می رود، در موقع یادآوری به متن مراجعه نکنید، مگر اینکه مجبور باشید.
5. در کشیدن الگوی یادآوری، از حافظه بصری استفاده خوبی می شود.
6. در مراحل مختلف تکمیل درخت حافظه (تصمیم گیری برای مرور، تعریف، سازماندهی مجدد الگوی یادآوری) اصل تکرار به خوبی به کار می رود و در انتقال اطلاعات از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند مدت موثر است.
7. یکی از اصول افزایش درک مطلب این است که بایستی در حین خواندن، به مطالب ذهن سازمان و نظم بدهیم، برای پرورش این توانایی، درخت حافظه کمک زیادی به شما می کند، چون مغز شما می داند که باید اطلاعات را به طور منسجم و سازمان یافته پس بدهد. با انجام تمرینهای بیشتر بتدریج مغز عادت می کند که اطلاعات لازم را براحتی و به صورت منظم و منسجم دریافت کند.
نکات ریز مهارتهای تحصیلی
1. در بحثها شرکت کنیم: شرکت در بحثهای کلاسی، روش مناسبی برای تبادل افکار و پرورش مهارتهای اصلی، ارتباطی و اجتماعی است.
2. بهره بری بیشتر از مطالعه یا یادداشت برداری: مطالعه شالوده ای برای موفقیت تحصیلی است و البته یادداشت کردن یک راه غیر قابل چشم پوشی برای مطالعه دروس است.
3. به دقت گوش دهید! بیشتر آنچه در مدرسه می آموزید از راه گوش کردن کسب می شود. پس شنونده فعالی باشید و اینکه سعی کنید نزدیکتر به آموزگار و تخته سیاه بنشینید و به این ترتیب، برای شنیدن، دیدن و دقت کردن دشواری کمتری خواهید داشت.
شرکت فعال در کلاس
تنها حضور در مدرسه و شرکت در بحثهای کلاسی،کافی نیست. بکوشید از فرصتها برای بیان نظریات و آزمایش عقاید خود بهره بگیرید.
پیشاپیش آماده شوید: تکالیف مدرسه را پیش از ورود به کلاس کامل کنید و به نکاتی که ممکن است در کلاس مورد بحث قرار گیرد، بیاندیشید (آمادگی قبلی می تواند نگرانیهایی را که احتمالاً در هنگام بحث پیش می آید، کاهش دهد).
بهتر بخوانید
بررسی ها نشان می دهد که افرادی که خوب درس می خوانند مدارج تحصیلی را بهتر و آسانتر طی می کنند. عادتهای بدی که سرعت خواندن شما را کاهش می دهد، ترک کنید.
1. لبها را حرکت ندهید.
· با انگشت مطالب را دنبال نکنید بلکه با نگاه از روی کلمات عبور کنید.
· چشم خود را عادت دهید که در هر نگاه تعدادی بیشتر از کلمات را ببینید.
· از برگشت و نگاه کردن دوباره به سطرها و کلمات قبلی پرهیز کنید.
سرعت خواندن خود را افزایش دهید
بر اساس هدف و مواد مختلف درسی، سرعت مناسبی برای خواندن اختیار کنید.
برای مثال:
· اگر در جستجوی پاسخی برای یک پرسش خاص هستید، به طور سطحی و به سرعت بخوانید.
· مواد و مطالب فنی و تخصصی را با دقت و تفکر بیشتر بخوانید.
· گنجینه لغات خود را از راهی که می توانید گسترش دهید.
· برای یاد گرفتن عبارتها و تعریفها، کلمات مترادف و متضاد، از فرهنگ لغات استفاده کنید.
· پسوندها و پیشوندها و ریشه کلمات را یاد بگیرید.
· درباره کتابهایی که در این زمینه ها می توان از آنها بهره گرفت از کتابداران و آموزگاران خود سوال کنید.
توجه:
اگر در مدرسه یکی از دوره های بهبود کیفیت خواندن وجود دارد، در آن دوره ثبت نام کنید. اگر دوره هایی برای افزایش سرعت خواندن دایر شده است، شرکت در آن دوره ها را مورد توجه قرار دهید.
شرایط قبل از مطالعه (ذهنی ـ جسمی ـ محیطی)
الف) شرایط ذهنی
1. اعتماد به خودتان و تصمیم برای یادگیری: اگر به خودتان، ذهنتان و مطالبی که می خوانید اعتماد داشته باشید، مطمئن باشید که مطالب را یاد خواهید گرفت. فقط کافی است که تصمیم بگیرید.
2. حال و هوای مطالعه را در خود ایجاد کنید: قبل از شروع مطالعه دو دقیقه در مورد درسی که می خواهید مطالعه کنید، فکر کنید، به خصوص به قسمتهایی از درس که علاقه بیشتری به آن دارید و خود را در حال و هوای آن درس قرار دهید.
3. هدف خود را قبل از مطالعه به طور دقیق معین کنید: آیا درس را برای یادآوری و مرور می خوانید یا برای این می خوانید که فردا امتحان دارید؟
ب) شرایط جسمی
1. خستگی: مطالعه هنگام خستگی علاوه بر کاهش میزان علاقه نسبت به مطالعه، عدم یادگیری را نیز به همراه خواهد داشت.
شاگرد اول ها، دست ها بالا
اگر شما هم جزء آن دسته افرادی هستید که فکر می کنید فقط با خواندن و خواندن، در درس و امتحان موفق می شوید، اشتباه می کنید. بعضی وقتها انجام چند کار ساده باعث می شود که به جای آن همه استرس درس خواندن، راحتتر به مقصودتان برسید.
پس از خوردن ناهار، به پشت دراز بکشید، پای راست را بر روی پای چپ قرار دهید و حدود 15 دقیقه استراحت کنید (فقط مواظب باشید خوابتان نبرد چون خوابیدن بعد از ناهار خوب نیست). در موقع درس خواندن از خوردن تنقلاتی مانند چیپس و پفک و تخمه و… خودداری کنید. اگر در صبحانه پنیر می خورید، حتماً با گردو بخورید. از خوردن قهوه و چای پررنگ، خودداری کنید. نرمش و ورزش سبک را در برنامه هفتگی خود، به خصوص در دوره امتحانات قرار دهید.
راههای تقویت حافظه و اصول صحیح مطالعه کردن
درست مطالعه کردن یکی از مهمترین ابزار پیشرفت انسان است. آیا تابحال به شیوه مطالعه کردنتان دقت کرده اید؟ آیا می دانید بهترین زمان و مناسب ترین مکان برای مطالعه چیست؟ چگونه می توانید بهترین بازده را از مطالعه خود داشته باشید؟ برای یک مطالعه خوب و کسب نتایج عالی انجام سه کار زیر لازم است:
1. هدفمند بودن: تیری که بدون هدف رها شود به نتیجه نخواهد نشست. قبل از شروع مطالعه هدف خود را تعیین کنید. زیرا وقتی که هدف شما مشخص است، آمادگی بیشتری برای خواندن و یادگیری خواهید داشت و داشتن هدف به شما کمک می کند تا در حین مطالعه دقت بیشتری داشته باشید. مثلاً به خود بگویید من تا پایان بهمن ماه باید در درس ریاضی تا فلان صفحه پیش بروم.
2. برنامه ریزی: با یک برنامه ریزی درسی درست، نظم خاصی به روند یادگیری خود می دهید و می توانید بهترین زمان را برای درس خواندن تان انتخاب کنید. داشتن نظم مطالعاتی به شما کمک می کند تا در زمان مناسب ذهنتان آماده ورود مطالب باشد.
3. مکان و زمان مطالعه: مکان و زمان مطالعه، دو عامل بسیار مهم در یادگیری هرچه بهتر شما هستند. مکان مطالعه باید آرام بوده و از نور مناسب برخوردار باشد. زمان مطالعه با توجه به هر فرد تعیین می شود ولی با توجه به اینکه حافظه در هنگام صبح فعالتر می شود بهتر است درسهای مهم خود را صبح بخوانید و اگر به مدرسه می روید، پس از بازگشت از مدرسه کمی استراحت کنید سپس مطالعه را از درسهای مهم خود شروع کنید.
چگونه درس بخوانیم؟
این سوالی است که اکنون مسلماً در ذهن شما ایجاد شده است. شما که مجبورید درسهایی را بخوانید که هیچ به آنها علاقه ندارید و واقعاً نمی دانید که با این بی علاقگی و در نتیجه عدم تمرکز و عدم یادگیری در آن درس چه کنید. به هر حال ممکن است هر کسی از درسی خوشش نیاید اما در این حال که این بی علاقگی را حس می کند ضرورت ایجاد علاقه گی را نیز حس می کند.
اطلاعات اولیه
شاید مهمترین راه ایجاد علاقه کسب اطلاعات اولیه درباره موضوع مورد نظر باشد. هر چه اطلاعات اولیه شما و دانسته های ابتدایی شما در زمینه یک موضوع بیشتر باشد، کشش بیشتری برای فراگیری آن خواهید داشت و در نتیجه تمرکز بیشتری در آن درس خواهید داشت.
اهمیت مطالعه قبل از ورود به کلاس
علت این که معلمان تاکید می کنند قبل از ورود به کلاس روزنامه وار از روی درس بخوانید این است که با دانستن اطلاعات اولیه شوق فراگیری و حواس شما در کلاس بیشتر می شود و میزان یادگیری شما بیشتر می شود و درک بهتری از صحبتهای معلم خواهید داشت.
اطلاعات اولیه مهمترین قانون اولیه
دقت کنید در درسی که قرار است الان بخوانید چه اطلاعات اولیه ای از دروس قبل، از گفته های معلم و یا از صحبت دوستان یا از زندگی خودتان به شما کمک می کند. بعضی وقتها می خواهیم درس هایی را بخوانیم یکباره به سراغ فرمول ها و حفظ آنها می رویم و چون کاری را از وسط شروع کرده ایم و اطلاعات پایه ای و زمینه ای نداریم، درست و حسابی یاد نمی گیریم و بی علاقه و کلافه می شویم. پیش از مطالعه هر درس از این به بعد دانسته های قبلی خود را مرور کنید. اطلاعات اولیه بگیرید و خودتان را علاقه مند و متمرکز سازید.
تفکر انتقادی و بحرانی
این روند با بیان مطالبی که قرار است مطالعه شود آغاز می گردد. با کشف نامحدود و در نظر گرفتن احتمالات ممکن، ادامه می یابد و به الگویی برای درک بر اساس یک گواه منجر می گردد.
انگیزه های مختلف و تعصب ها، هم برای یادگیرندگان و هم برای افراد ماهر مورد مقایسه قرار می گیرند و اساس قضاوت را تشکیل می دهند.
با ذهنی باز وارد شوید:
هدفتان را مشخص کنید. می خواهید چه چیزی یاد بگیرید؟
عناوین می توانند عبارتی کوتاه باشند:
1. «نقش جنسیت در بازیهای رایانه ای»
2. «تاریخ سیاسی فرانسه از زمان جنگ جهانی اول تا نیمه اول قرن بیستم»
3. «پرورش درخت ماهون در امریکای مرکزی»
4. «ساختار اسکلت انسانی و اصطلاحات مربوط به آن»
باید به دنبال راهی باشید که بتوانید با آنها یادگیری خود را برای عنوان مورد نظر بیان کنید.
بله! چطور آزمونی برای آنچه که آموخته اید طرح می کنید؟
به آموخته هایتان به دید ماجراجویی در یک سفر اکتشافی بنگرید.
خلاصه تفکر انتقادی
واقعیتها را در یک مطلب با یک موقعیت جدید بودن پیش داوری مشخص کنید.
این حقایق و اطلاعات به صورت یک طرح و الگو درآورید تا آنرا بهتر بفهمید.
ارزشها مبدا و نتیجه گیریها را بر اساس تجریبات، قضاوتها و اعتقاداتتان قبول یا رد کنید.
چگونه بر استرس غلبه کنیم؟
ابتدا استرس را تشخیص دهید.
علائم استرس به صورت ذهنی، فیزیکی و ظاهری بروز می کنند؛ که شامل خستگی، کاهش یا افزایش اشتها، سردرد، گریه، خواب آلودگی و خوابیدن بیش از حد است. روی آوردن به الکل یا سایر داروهای انرژی زا یا رفتارهای مشابه از علائم وجود استرس است. احساس ناامیدی، هراس یا بی علاقگی نیز می تواند با استرس ایجاد شود.
اگر احساس می کنید استرس مطالعات شما را تحت تاثیر قرار می دهد، نخستین گزینه، مراجعه به مرکز مشاوره تحصیلیتان است.
کنترل استرس توانایی کنترل در مواجهه با موقعیت ها، افراد یا رویدادها یا تقاضاهای مفرط است. چگونه می توانید اضطراب خود را کنترل کنید؟ چه استراتژی هایی را می توان به کار گرفت؟
اگر نمی توانید با عاملی که باعث ایجاد استرس می شود مقابله کنید با آن پیش بروید و از آن جهت مثبت استفاده کنید.
مثبت اندیشی را در خود تقویت کنید.
به جای اینکه بگویید همه چیز خیلی وحشتناک پیش می رود مکرراً به خود بگویید که خیلی خوب می توانید با مشکلات مواجه شوید.
استرس در صورت کوتاه مدت بودن و با شدت کم می تواند به حافظه کمک کند. استرس موجب افزایش گلوکز رسیده به مغز می شود و این کار باعث افزایش انرژی نورونها می شود و در نتیجه حافظه بهینه می گردد. از طرف دیگر، اگر استرس طولانی باشد، می تواند مانع از رسیدن گلوکز به مغز شود و اثری مخرب روی حافظه داشته باشد.
منابع
1. کتاب مطالعه موفق با تمرکز، نویسنده سید مجتبی حورایی، سال چاپ 1348
2. کتاب عوامل موفقیت در تحصیل، نویسنده مرتضی نظری، سال چاپ اول 1373 سال چاپ دهم 1385
3. کتاب مهارتهای تحصیلی و تنظیم وقت، نویسنده فیروزی، سال چاپ 1375
4. کتاب برنامه ریزی تحصیلی، نویسنده صفاری، سال چاپ 1385
5. پنج شماره مجله موفقیت، سال چاپ 1386ف انتشار از دی ماه تا اسفندماه
فهرست مطالب
مقدمه 1
روش مطالعه عمیق درسی 2
مفهوم مطالعه 2
ضرورت یادگیری فنون جدید مطالعه 3
روشهای مطالعه 3
درخت حافظه 10
فواید استفاده از درخت حافظه 11
تذکرات سودمند 12
نکات ریز مهارتهای تحصیلی 13
شرکت فعال در کلاس 15
تدابیر مطالعاتی کاملتری اتخاذ کنید 16
به عبارتهای زیر پاسخ دهید تا بدانید چگونه وقت خود را می گذرانید 17
بهتر بخوانید 19
شرایط قبل از مطالعه (ذهنی ـ جسمی ـ محیطی) 20
الف) شرایط ذهنی 20
ب) شرایط جسمی 20
ج) شرایط محیطی 21
شاگرد اول ها، دست ها بالا 23
راههای تقویت حافظه و اصول صحیح مطالعه کردن 25
چگونه درس بخوانیم؟ 25
تفکر انتقادی و بحرانی 30
چگونه بر استرس غلبه کنیم؟ 31
مدیریت زمان 32
استراتژیهای استفاده از زمان 32
اصول کمکی موثر در برنامه ریزی 33
تمرکز حواس هنگام مطالعه 33
پیشنهادات 43
اضطراب آزمون و چگونگی کنترل آن 45
چگونه و کجا مطالعه کنیم؟ 49
شیوه صحیح مطالعه 55
چیزهایی که در هنگام مطالعه می توانید کنترل کنید 60
ضمیمه ها 63
منابع 66
مقاله فوق دارای صفحه مشخصات، فهرست مطالب و 66 صفحه متن (در قالب word 
) با رعایت کامل صفحه بندی می باشد. همچنین فونت های کار شده برای متن مقاله B Nazanin(14) و برای تیترهای داخل مقاله B Titr می باشند.
قیمت این مقاله 4400 تومان می باشد، جهت پرداخت و دریافت کامل متن مقاله روی تصویر زیر کلیک کنید
نوشته شده در 29 تیر 1400