«عجایب گیاهان»
كهنسال ترين درخت
درختهاي كاجي كه در نوادا ، كاليفرنيا و غرب آمريكا وجود دارند از قديميترين گياهان زنده مي باشند يكي از اين درختان كه هنوز هم زنده است 4600 سال عمر دارد يعني 2600 سال قبل از ميلاد مسيح به وجود آمده است .
عميقترين ريشه
يك درخت انجير وحشي در نواحي قارهاي اكو در شرق ترانسوال ( افريقاي جنوبي ) شناسايي شده است كه ريشه هاي آن به عمق 120 متري زمين نفوذ كرده است . اين درخت عميقترين ريشه اي است كه تاكنون شناسايي شده است .
سريعترين رشد
سريعترين رشد متعلق به يك نوع زنبق بومي جزاير سيلي ( انگلستان ) مي باشد كه ظرف 14 روز 65/3 متر رشد مي كند ، همچنين يك نوع ني خيزان نيز در فيليپين و كشورهاي خاور دور وجود دارد كه در طول شبانه روز بين 25 تا 30 سانتي متر رشد مي كند . البته پس از چند متر اين رشد متوقف مي شود .
پر كالري ترين و كم كالري ترين ميوه
خرما پر كالري ترين ميوه در هر 100 گرم 148 كالري و خيار كم كالري ترين ميوه در هر 100 گرم 16 كالري به حساب مي آيند .
عظيم ترين درخت ها
درختي بنام سكويا كه در پارك ملي سكويا واقع در ايالت كاليفرنيا آمريكا قرار دارد عظيم ترين موجود زنده روي زمين مي باشد . ارتفاع يكي از اين درختها بنام ژنرال شرمن 8/83 متر و قطر آن در 4/1 متري زمين 1/25 متر مي باشد . شاخ و برگهاي اين درخت سبز متمايل به آبي و پوست قهوه اي متمايل به قرمز آن 61 سانتي متر ضخامت دارد . عمر اين درخت بين 2500 تا 3000 سال تخمين زده شده است و وزن آن حدود 2500 تن برآورده گشته است .
قطورترين درخت
درختي بنام آربل كه يك نوع سرو مي باشد با ارتفاع 41 مترو قطر 8/35 متر قطورترين درخت شناخته شده است . اين درخت در ايالت اوكساكا واقع در مكزيك مي باشد .
بزرگترين گل
بزرگترين گل مربوط به گياه عجيبي به نام زنبق بد بو مي باشد كه حدود 90 سانتي متر مي باشد گلهاي اين گياه نارنجي و قهوه اي با لك هاي سفيد رنگ هستند در واقع همين گل ، كل گياه را تشكيل مي دهد يعني ساقه يا برگ ندارد .
بزرگترين برگ
يك نوع نخل معروف به رافيا كه در ماداگاسكار ( جزيره اي نزديك به شرق آفريقا ) مي رويد داراي بزرگترين برگ در گياهان مي باشد برگ اين گياهان بطور متوسط 22/1 متر طول دارد و از الياف آن براي سبد و حصير بافي و همچنين متصل كردن چوبها به يكديگر استفاده مي شود .
سمي ترين قارچ جهان
قارچ فنجان مرگ سمي ترين و خطرناكترين قارچ شناخته شده مي باشد . تكه كوچكي از اين قارچ مي تواند انسان و يا هر موجود زنده ديگري را بكشد . سم اين گياه حتي با پختن از بين نمي رود . معمولا سم اين گياه پس از 50 ساعت عمل مي كند .
بسته شدن گلها در شب
تقريبا اكثر گلها در هنگام شب وقتي هوا سرد باشد ، بسته مي شوند . بعضي از گلها نسبت به نور حساستر بوده مثلا گلهاي زعفران با درخشش خورشيد باز مي شوند و وقتي خورشيد پشت ابر مي رود گلبرگهاي خود را مي بندد . البته همه گلها به اين صورت نيستند بعضي از آنها مانند محبوبه شب وقتي هوا تاريك مي شود باز مي شود و هواي اطراف خود را معطر مي كنند .
چرا گلها رنگارنگ هستند ؟
گلها اندامهاي توليد مثل گياهان هستند و به دستور خداوند و قدرت طبيعي براي جذب حشرات ، گلبرگهاي رنگارنگ دارند . حشرات با نشستن بر روي اين گلها و مكيدن شيره آن در عوض باعث انتقال گرده آنها به گلهاي ديگر و در نتيجه افزايش گياهان مي شود بعضي از اين گلها حتي در شب به خاطر رنگشان باعث جذب كرمها شب تاب و بيدها مي شوند بعضي ديگر از گلها با بوي خود باعث جذب حشرات مي شوند .
بزرگترين كاكتوسها
بزرگترين كاكتوس دنيا در آمريكا در ايالت آريزونا روييده است كه در سال 1978 ارتفاع آن 24 متر گزارش شده است . البته در سال 1986 بر اثر طوفان سختي از جا كنده شد در حالي كه در آن زمان بيش از 150 سال عمر كرده بود ، ولي اصولا كاكتوس هاي بزرگ بين 12 تا 17 متر ارتفاع پيدا مي كنند .
بزرگترين ميوه ها و سبزيجات كشت شده ( ركوردها )
| ميوه يا سبزي | سال برداشت | وزن/كيلوگرم | محل برداشت | كشاورز |
| آرتيشو (كنگر فرنگي) آناناس بادمجان پرتقال پياز ترب چغندر خيار سيب سيب زميني سير شلغم طالبي كاهو كدو كدو تنبل كرفس كلم گلابي گل كلم گوجه فرنگي ليمو ترش هندوانه هويج | 1964 1984 1984 1981 1992 1992 1974 1989 1992 1975 1985 1981 1991 1974 1988 1992 1990 1865 1979 1966 1986 1986 1990 1978 | 636/3 9/12 41/2 35/2 05/5 2/17 54/20 30 430/1 25/8 19/1 1/23 12/28 3/11 8/296 1/375 89/20 8/55 4/1 91/23 63/3 805/4 84/118 7 | يور كشاير(انگلستان) تازاناكا (برزيل) كارولينا (آمريكا) افريقاي جنوبي يوركشاير (انگلستان) استراليا انگلستان استراليا آمريكا انگلستان آمريكا آلاسكا آمريكا انگلستان نيويورك آمريكا انگلستان انگلستان استراليا انگلستان آمريكا انگلستان آمريكا زلاندنو | لاسون – جان و جيم چارلز – آر . هالند ليتريني جي . ويلر آيلين چپل ميكلويك تامس سرال كرك پاتريك – جين داتريج سي . بوكاك لئونارد استلفلاگ جي . هالند بي . لاوري ويليام كالينگوود – جي . تي . كوك گوردون گراهام فهينيك بي . كارسون آي . جي . اسكات |
پيش از شروع مبحث اصلي چند تيره معروف از گياهان كه در بسياري از قسمتها آمده است توضيح داده مي شود تا خواننده ضمن خواندن مطالب ، شناخت بيشتري نسبت به گياهان مورد نظر داشته باشد .
پروانه واران
تيره اي از گياهان دو لپه اي كه داراي گلبرگهاي جدا از هم مي باشند و از پراكنده ترين تيره هاي گياهان هستند . گلهاي گياهان اين تيره نامنظم با كاسبرگهايي به هم چسبيده كه تبديل به لوله اي با سه كنگره شده است . جام گل اين گياهان داراي 5 گلبرگ آزاد و نامساوي است .
يكي از گلبرگها كه از همه بزرگتر است و در بالا قرار دارد و درفش ناميده مي شود و دو گلبرگ ديگر در دو طرف و در زير آن به طور قرينه قرار دارند و آنها را بال مي نامند و دو گلبرگ ديگر كه در زير گلبرگهاي ديگر هستند و لبه مجاورشان به هم چسبيده ناو ناميده مي شود . نافه داراي 10 پرچم است كه 9 تاي آنها به هم چسبيده و لوله اي ساخته و پرچم دهم به طور آزاد در شكاف كناري آن لوله قرار گرفته است .
ميوه اين گياهان به شكل نيام ( غلاف ) است . دانه ها فاقد آلبومن است ولي در داخل لپه ها مقدار زيادي اندوخته هاي گياهي جمع شده است . اغلب گياهان خوراكي از قبيل حبوبات ( نخود ، لوبيا ، باقلا ، ماش و …. ) و گياهان علفي از قبيل شبدر ، يونجه و اقسام گَوُن ها و گياهان داروئي شامل دسته گل ابريشم ها و فلوس و تمر هندي جزء پروانه واران مي باشند .
چليپائيان ( صليبيان )
تيره اي از گياهان گلدار دو لپه اي و جدا گلبرگ كه گل شب بو نمونه كامل آن است .
مركبان
تيره اي از گياهان دو لپه اي كه گل آنها ساختمان خاصي دارد . بدين معني كه هر گل گياهان اين تيره عبارت از يك گل مركبي است كه از تعداد زيادي گلهاي كوچك به نام گلچه معروف است تشكيل شده اند . مجموعه گلچه ها بر روي قسمت مسطح يا محدب يا كروي شكل بنام نهنج قرار گرفته اند . هر گلچه داراي 5 پرچم و يك تخمدان است كه در زير جام گلچه كه عبارت از يك گلبرگ است قرار دارد .
در همه مركبان شيرابه سفيد رنگي در لوله هاي منشعب و يا در آوندهاي منظم ترشحي جاري است و در پاره اي از آنها سلولها و كيسه هاي ترشحي و حتي كركهاي ترشحي مي توان يافت . مركبان را بر حسب شكل نهنج و گلچه به سه تقسيم مي كنند :
1- دسته لوله گلي ها 2- دسته زبانه گلي ها 3- دسته آفتابي ها .
نمونه دسته اول : قنطوريون ، گل گندم ، كاجيره و كنگر است .
نمونه دسته دوم : كاسني و كاهو مي باشد .
نمونه دسته سوم : گل آفتابگردان ، بابونه و بو مادران مي باشد .
گياهان پايا ، يك ساله و دو ساله
اصولا به گياهاني كه به طور دائمي هر سال رشد كنند و گل بدهند پايا گويند و به گياهاني كه پس از يك يا دو سال رشد از بين بروند يك ساله يا دو ساله مي گويند .
تيره نخلها
شامل بيش از 150 جنس و قريب به 3000 گونه است كه در نواحي گرمسيري و مناطق حاره مي رويد . اغلب آنها به صورت درخت با تنه مفرد يا متعدد ، صاف يا خشن ، كرك دار يا خار دار ، و برخي ديگر به صورت درختچه با ساقه هاي چوبي يا رونده هستند . برگها از جوانه انتهايي به شكل پر يا پنجه اي يا انبوه باز مي شوند . گلها كوچك و خوشه اي ، و ميوه ها اغلب بزرگ يا زينتي هستند .
تيره شيپوري
107 جنس و 1900 گونه را در بر مي گيرد و اغلب در مناطق حاره رشد مي كند . تمام گياهان اين تيره ، علفي هستند . بعضي از آنها بسيار بزرگ و تنومند با ساقه هاي چوبي و برخي ديگر داراي ساقه هاي رونده با ريشه هاي هوايي مي باشند كه اين ريشه ها براي نگهداري گياهان بكار مي روند . برخي از آنها غده يا ريزمهاي ضخيم دارند . برگها ممكن است ساده يا پر مانند يا به صورت پنجه اي منشعب گردند . گلهاي كوچك معمولا به صورت يك توده بر روي محور استوانه اي قرار مي گيرد ، و اين استوانه در داخل يك برگ كه غالبا رنگي است جاي دارد .
تيره آناناس
شامل 50 يا 60 جنس و بيش از 1300 گونه است و در مناطق حاره آمريكا و هند خاوري مي رويد . شكل معمولي آن بوته مانند و كم و بيش خاردار است . برگهاي آن نواري شكل سبز رنگ يا ابلغ است . گلها تيره اي خشن يا نرم دارند كه به شكل خوشه خميده در مي آيند . گلها يا براكته ها ممكن است رنگين باشند . اغلب نباتات اين تيره اپيفيت ( هوازي ) هستند و نياز به رطوبت زياد دارند . برخي از آنها خاكزي هستند و خشكي را ترجيح مي دهند .
تيره سوسن
بيش از 200-250 جنس و 2000 گونه از نباتات مناطق معتدله و گرم را در بر مي گيرد . اين تيره اصولا شامل گونه هاي دائمي علفي هستند . داراي پياز يا پياز تو پر يا ريشه گوشتي مي باشند . فقط چند تايي از آنها درخت مانند هستند . گلها شش گوشه اي يا شش قسمتي ، داراي 6 يا 3 پرچم و تخمدان فوقاني و 3 خانه است . اغلب گياهان اين تيره از نباتات زينتي هستند .
تيره نرگس
داراي 90 جنس و در حدود 1200 گونه است كه در آفريقاي جنوبي ، آمريكاي جنوبي و منطقه مديترانه مي رويد . نباتات اين تيره علفي و پايا هستند ، اغلب در زمين خشك داراي پيازهاي درشت و ريشه هاي فيبري و ريزم هستند . گلها از براكته اسپات مانند در بالاي ساقه مركزي بيرون مي آيند ، و داراي 6 قطعه داخلي ، گلبرگها و 3 قطعه خارجي ، كاسبرگها هستند . تخمدان معمولا تحتاني است .
سته
يعني ميوه اي كه داراي پوسته اي نازك و گوشتي آبدار است و داراي يك يا چند هسته دارد مانند انگور ، خرما و …..
شفت
به ميوه اي گوشت دار مانند هلو مي گويند .
آب تره
گياهي از تيره چليپاييان به ارتفاع 10 تا 60 سانتي متر كه غالبا در كنار جويبارها و مسير جريان آب رويد . گلهايش كوچك و سفيد و به صورت خوشه است ؛ بولاغ اوتي و شاهي آبي نيز ناميده مي شود .
آبنوس
درختي است از تيره پروانه واران كه در هند و ماداگاسكار و جزيره موريس مي رويد . چوب آن سياه ، سخت ، سنگين و گرانبهاست .
آدنيس
گياهي از نوع آلاله ، از تيره آلاله ها . برگهايش بريده و كمي از آلاله پهن تر ، داراي گلهاي زرد و قرمز و در مزارع گندم پراكنده است .
آرتيشو
يكي از سبزيهاي خوردني ، بوته آن كوتاه ، ساقه اش راست و داراي برگهاي سفيد ، ساقه و برگهاي آن تلخ است فقط گلها و شكوفه هايش خورده مي شود ، در اروپا خام و پخته آن را مي خورند ، در فارسي آنرا كنگر فرنگي هم مي گويند . آرتيشو داراي كبد است و علاوه بر افزايش ترشح صفرا باعث جلوگيري از جمع شدن چربي در سلولهاي كبدي گشته و به طور كلي باعث تقويت كبد مي شود .
آفتاب گردان
گياهي از تيره مركبان كه داراي برگهاي سبز پهن و گلهايش زرد است . نهنجي پهن دارد و گلها مانند اشعه آفتاب در نهنج قرار گرفته اند . دانه هاي آن داراي روغن بسيار است و آن را مانند تخمه هندوانه تفت داده مي خورند .
آقطي
گياهي از تيره بداغها داراي گلهاي سفيد و نامنظم و معطر كه براي زينت در باغها كاشته مي شود ؛ آقطي داراي خواص مدر ، ملين و مسكن مي باشد و براي معالجه گريپ و سرما خوردگي استفاده مي شود . شمشاد پيچ ، نيز ناميده مي شود .
آكركرحا
گياهي از جنس بابونه و از تيره مركبان كه گرد گلهاي خشك شده آن كشنده حشرات است ؛ آكركرحا داراي تانن ، اينولين و صمغ است و براي صرع و تنظيم ترشحات غدد بزاقي مفيد است . عاقرقرحا ، نيز ناميده مي شود .
آلبالو
درختي است از جنس باداميها ، از تيره گل سرخيان ، و آن نوعي از گيلاس است كخ ميوه آن سرخ و ترش است ؛ آلبالو سرد و خشك و قابض و برنده صفرا و مقوي معده و دافع صرع مي باشد .
آلو
درختي از تيره گل سرخيان از دسته باداميها ، با گلهاي سفيد كه گلهايش قبل از برگها در آغاز بهار ظاهر مي شوند ، و داراي انواع متعدد از قبيل آلو زرد ، آلو سياه ، آلو بخارا ، آلو قيصي ، آلو مويزي ، آلوي كوهي مي باشد . اجاص و برقوق نيز ناميده مي شود .
آناناس
گياهي از دسته آناناسها ، نزديك به تيره نرگسيها ، از راسته تك لپه ييها . اصل اين گياه از آمريكاست ، و برگهايش دراز و غالبا دور آنها خاردار است . گلهايش خوشه اي و به ساقه چسبيده است . ميوه گياه مذكور كه جزء مركبات است ، يعني چندين ميوه در يك پوست جمع شده اند و تشكيل يك ميوه بزرگ مي دهند ( مانند پرتقال ، نارنج و ليمو ) . اين ميوه خوراكي است و از آن كمپوت ، مربا و ترشي مي سازند .
آويشن
نوعي گياه از نوع نعناعيان با گلهاي سفيد يا گلي و برگهاي كوچك متقابل بيضوي و نوك تيز به درازي يك سانتي متر ؛ سعتر نيز ناميده مي شود . جوشانده اين گياه جهت درمان اسهال و درمان امراض جهاز هاضمه مفيد است .
اباريقون
درخچه ايست جزو گياهان پيوسته گلبرگ ، از تيره زغال اخته ها ، داراي ميوه قرمز و كوچك ؛ قاتل ابيه نيز ناميده مي شود .
ابلك
گياهي از تيره اسفناجيان كه در بيابان خشك رويد و شاخه بسيار دارد و داراي دانه هاي دو شاخ است كه باد آنرا به آساني از جا مي كند .
اخيليه
گياهي از تيره آلاله كه پايا مي باشد ارتفاعش بين 30 تا 50 سانتي متر است و برگهايش نازك و نسبتا پهن و سبز تيره است و گلهايش به رنگهاي ارغواني ، آبي و گاهي سفيد است .
ادريسي
گياهي است از تيره انگور فرنگي كه هميشه سبز است . برگهايش درشت و بيضي شكل و گلهايش بي بو و به شكل خوشه به هم چسبيده ، معمولا رنگ گلهايش صورتي است ولي گونه هاي از آن با گلهاي سفيد ، آبي ، قرمز و بنفش هم ديده شده غالبا زينتي و بيشتر سايه طلب و در گلدان كاشته مي شود و اصلش از چين و ژاپن است ؛ گل ادريس و گل ژاپوني نيز ناميده مي شود .
ارزن
گياهي از تيره گندميان كه براي تهيه آرد و نان و دانه جهت طيور به كار مي رود . دانه هايش تقريبا كروي ( عدسي محدب الطرفين ) و براق در زمينهاي كم قوت و شني كاشته مي شود . گاورس قسمتي از ارزن است كه دانه هايش درشت تر و پوستش زبرتز است . در برخي از كتب گاورس را مرادف با ارزن دانسته اند ؛ دخن و گال نيز ناميده مي شود .
ارژن
درختچه اي از دسته باداميها از تيره گل سرخيان كه داراي گونه هاي مختلف است و در نقاط خشك و كوهستاني اطراف تهران و كرج و ارتفاعات 1300 متري و در جنگلهاي تالش مي رويد . گونه اي از آن در فارس خصوصا در دشت ارژن و كوه هاي بختياري روييده مي شود ، بخورك نيز ناميده مي شود .
ارغوان
درختي از تيره پروانه واران و سردسته كه در ارتفاعات پايين ( بين 180 تا 900 متر ) مي رويد و براي زينت نيز كاشته مي شود .
اسپرس
گياهي از دسته اسپرسها از تيره پروانه واران . ساقه ايست به ارتفاع 30 تا 60 سانتي متر و برگهايش جفت جفت و دراز و نوك تيزند . گلهايش صورتي كم رنگ و داراي خطوط ارغواني است . ميوه اش محتوي يك تخم و در اراضي آهكي خوب مي رويد . اين گياه مصرف عليق دارد ؛ اونوبر و خيس نيز ناميده مي شود .
اسپرك
گياهي از تيره اسپركها كه جزو تيره هاي نزديك كوكناريان هستند و اكثرا آن را جزو تيره كوكناريان محسوب مي دارند . اين گياه سردسته گياهان تيره اسپركها است و همه مشخصات گياهان اين تيره را دارند . داراي برگهايي متناوب و دراز و نسبتا باريك است . گلهايش سفيد يا زردند و و به شكل خوشه در انتهاي ساقه قرار گرفته اند . تعداد كاسبرگهايش بين 4 تا 8 متغير است . پرچمهايش نيز بين 10 تا 3 تغيير مي كند . ميوه اش به شكل كپسول يك حفره اي است . از گياهان اين تيره نزديك به 30 گونه شناخته شده اند ؛ زعفران يمني ، نيز ناميده مي شود .
استو قدوس
گياهي از تيره نعناعيان ، كه يكي از گياهان معطر و طبي است . داراي گلهاي كوچك و خوشه يي آبي ، قرمز يا بنفش و ارتفاعش در حدود 30 تا 60 سانتي متر است . اين گياه مسكن ، ضد عفوني كننده ، مدر ، ضد تشنج و براي بيماريهاي ريوي مفيد است .
اسفناج
گياهي است سر دسته گياهان تيره اسفناجيان ، جزو دو لپه هايي بي برگ ، گلهاي آن خوشه يي ، سبز رنگ و كوچك ، داراي 5 پرچم و 5 كاسبرگ به هم چسبيده است . اسفناج داراي مقدار زيادي كلروفيل و ويتامين B12 مي باشد كه جهت خون سازي بدن بسيار مفيد است . ويتامين B12 در هيچ گياه ديگري يافت نمي شود و فقط در گوشت موجود مي باشد از اينرو اسفناج را براي كساني كه دچار كم خوني مي باشند تجويز مي كنند .
اطلسي
گياهي است زينتي از تيره بادمجانيان ، با گلهاي شيپوري و عطري ملايم ، و گلهايش رنگهاي مختلف ، سفيد ، آبي ، قرمز و بنفش و رنگارنگ مي باشد .
افرا
درختي از تيره افراها جزو تيره هاي نزديك به گل سرخيان كه درختي است تنومند با برگهاي پنجه اي كه در باغها و جنگلها مي رويد ؛ اسفندان و بو سياه نيز ناميده مي شود .
افسنتين
گياهي است داراي ساقه هاي بلند و برگهاي بريده ، شاخه هايش انبوه و پر برگ ، گلهايش شبيه به گل بابونه ، در طب قديم براي معالجه لقوه و فالج و رعشه و صرع و امراض معده و كبد و دفع كرم معده به كار مي رفته است .
اقاقيا
درختي از تيره پروانه واران كه اصلش از آمريكاي شمالي است . اين درخت به ارتفاع 25 متر هم ممكن است برسد . گلهايش خوشه يي سفيد يا صورتي يا خوش بوست . اين درخت از دسته گل ابريشم ها كه در حدود 300 گونه از آن در نواحي مختلف ديده شده مي باشد . بعضي از گونه هاي آن به صورت درختچه است و خار دارد چوب آن نسبتا سخت و محكم است ؛ اقاسيا نيز ناميده مي شود .
انار
درخچه اي از تيره مورديها كا گاهي آنرا تيره اي مستقل بنام انار ها مي نامند . پوست آن خاكستري و برگهايش بيضوي و گلهايش بالنسبه بزرگ و قرمز رنگ است ؛ ارز نيز ناميده مي شود .
مشاهده فهرست مقالات جغرافیا 
تحقیق دانش آموزی کار راه اندازی براتون تهیه و گردآوری کردم و امیدوارم شما کاربر عزیز با نظر گرمت خوشحالم کنی 🙂
تهیه شده در 2 شهریور 1401 توسط بهنام پروندی