تفکیک زباله از مبدا

«تفکیک زباله از مبدا»

چکیده

در حال حاضر مشارکت شهروندان در امور شهری تا حدودی به دلیل ضعف قوانین مدیریتی و عدم آشنایی مردم در اداره امور شهرها هنوز نتوانسته چندان خودنمایی نماید.

هدف از انجام این تحقیق شناسایی میزان مشارکت شهروندان در حفظ محیط زیست می باشد و یکی از مسائل روز جهان مسئله حفظ محیط زیست است.

فاجعه محیط زیست نه تنها آرامش و امنیت را از زندگی انسـان می رباید که سلامتی را نیز تهدید می کند و به گمان بسیاری از محققین آگاهی و سپس فرهنگ سازی در این بخش می تواند راه گشای این مسئله زیست محیطی باشد.

1-1- مقدمه

محیط زیست عبارت ترکیبی از دانش­های متفاوت در علم است که شامل مجموعه­ای از عوامل زیستی و محیطی و قالب محیط زیست و غیرزیستی (فیزیکی و شیمیایی) است که بر زندگی یک فرد یا گونه تاثیر می گذارد و از آن تاثیر می پذیرد. امروزه این تعریف غالبا به انسـان و فعالیتهــای او مرتبط می شود و می توان محیط زیست را مجموعه ای از عوامل طبیعی کره زمین، همچون هوا، آب، اتمسفر، صخره، گیاهان و غیره که انسان را احاطه می کند خلاصه کرد. یعنی محیطی که خداوند همه چیز را در آن فراهم کرده تا زندگی روی آن برای جانوران امکان پذیر باشد. محیط زیست موهبت رایگان ارزشمندی است که خداوند با انسانی که امروزه با بی توجهی از آن بهره مند می شود ارزانی داشته است و حفاظت از محیط زیست نه یک وظیفه مسلمانی بلکه به عنوان وظیفه انسانی مطرح است. کلان شهر تـهران نیز با گسترش جغرافیـایی و افزایش جمعیت معضلات فراوانی را پیش رو دارد و از اهم آنهــا می توان به رشد روز افزون تولید زباله اشاره کرد. مشکلی که تهدید جدی محسوب می شود و سلامت جامعه را به خطر انداخته است.

1-2- بیان مسئله

وضع مشکلات بهداشتی و زیست محیطی مربوط به زباله بدون بستر سازی و توسعه فرهنگ تفکیک از مبدا میسر نخواهد بود با توجه به اهمیت تفکیک از مبدا جنبه های زیست محیطی و بهداشتی پرداخت به این موضوع بدون شهروندان که تولید کنندگان اصلی زباله هستند امریعادی می باشد. بنابراین از ارکان اساسی اجرای این طرح آگاهی و مشارکت مردمی است که در صورت داشتن آگاهی لازم در خصوص مسائل مربوط به زباله و آلودگی آن و امکان استفاده مجدد در حد قابل توجهی از زباله ها می توانند موثرترین نقش را در این رابطه ایفا نمایند و دستیابی به سیستم صحیح تفکیک زباله از مبدا با مشارکت آحاد مردمی نسبت به نقش خود به عنوان شهروند فراهم خواهد شد. مردم به تنهایی توانایی محافظت از محیط زیست خود را ندارند. باید ارگان ها، سازمان ها و نهادها نیز مانند شهروندان وظایفی بر عهده گیرند و یا به معنای دیگر وظایفی که بر عهده شهروندان است بر عهده سازمان ها و دیگر ارگان ها نیز می باشد. وظیفه مهم سازمان ها ایفای نقش های مهم در این زمینه از جمله توجه مردم به ارزشمند بودن محیط زیست و برجسته سازی این مهم با ساخت و اجرای مناسب شهری است.

1-3-  اهمیت و ضرورت تحقیق

یکی از مهمترین موارد مورد توجه در زمینه حفظ و ارتقای سلامت افراد در جامعه، جمع­آوری و دفع بهداشتی مواد زائد حاصل است، که متاسفانه گاهی به دلیل استفاده از روش­های نامطلوب، محیط­زیست و سلامت افراد جامعه در معرض آلودگی قرار می­گیرد و زیان­های غیر قابل جبران و متعددی به بار می­آورد.

امروزه افزایش جمعیت، مصرف گرایی و تغییر عادات غذایی مردم، افزایش مصرف مواد غذایی بسته بندی شده، میزان سرانه تولیدی زباله را افزایش داده است.

2-1- چهارچوب مفهومی

امروزه بشر به همزیستی مسالمات آمیز در سطح بالایی احساس می گردد و این همزیستی در قالب شهرها تحقق می یابد و شهر به عنوان منبع توسعه مطرح است و جایگاه مدیریت شهری در روند توسعه شهر و بهبود سکونتگاه شهری را در یک مسیر توسعه قانونمند پایدار مورد توجه قرار داد.

گستردگی، تنوع و پیچیدگی مفهوم مدیریت شهری چنان است که به هیچ وجه نمی توان شهرداری را جزء مدیریت شهرداری دانست. شهرداری مسئول مدیریت شهر است. مدیریت شهرداری مترادف است با همه مردم شهر و نقش شهروندی به عنوان هسته اصلی مدیریت شهر هدایت و موجب مشارکت سایر بازیگران است. (تقوایی، 24)

2-2- مفاهیم مرتبط با موضوع تحقیق

مفهوم محیط زیست، مفهوم جلب مشارکت، مفهوم بازیافت، مفهوم پسماند، مفهوم حفظ محیط زیست.

2-2-1- مفهوم جلب مشارکت

واژه مشارکت از حیث لغوی به معنای شرکت کردن است. یعنی شریک شدن یک فرد در سرمایه در امور مربوط به یک فرد دیگر و مشارکت در ابعاد مختلف دارای تعاریف مختلفی می باشد. (نبوی، قاسم 1390) و نیز مشارکت عملی جمعی، آگاهانه و داوطلبانه است که در بر گیرنده دخالت شهروندان در امور عمومی و در سطح مختلف تصمیم گیری های اداری و سیاسی نیز تعریف کرده اند. ولی در مجموع جوهره اصلی آن درگیری فعالیت و تاثیر پذیری دانست. (جباری، حبیبی 8-7)

2-2-2- مفهوم محیط زیست

محیط زیست به همه محیط هایی که در آن زندگی جریان دارد گفته می شود. مجموعه ای از عوامل فیزیکی خارجی و مرسوم زندگی با هم در کنش هستند که محیط زیست را تشکیل می دهند و بر رشد و نمو رفتار موجودات تاثیر می گذارند. تفاوت محیط زیست و طبیعت در این است که تعریف طبیعت شامل مجموعه عوامل طبیعی، زیستی و غیرزیستی می شود که منحصرا در نظر گرفته می شوند، در حالی که عبارت محیط زیست با توجه به بر هم کنش های میان انسان و طبیعت و از دیدگاه وی توصیف شده است. (دانشنامه رشد، 1388)

در بیانیه کنفرانس سازمان ملل متحد (استکهلم 1972) آورده شده است که انسان شکل دهنده محیط زیست خود است. محیطی که به وی توانایی فیزیکی و فرصت رفتن معنوی می بخشد. و معنای این سخن این است که انسان شکل دهنده محیط زیستی است که به دست وی ساخته شده است. پس باید مورد توجه قرار گیرد به گونه ای که باید آن را بخشی یا حداقل جزء اصلی محیط طبیعی به حساب آورد.

2-2-3- تعریف محیط زیست از دیدگاه اسلام

محیط زیست برای موجود زنده، حاصل مجموعه ای از تعادل هاست که بر هم خوردن هر کدام ضمانت لوازم زندگی را تضعیف می کند. باید باور داشت که در خلقت هر کدام از موجودات زنده حکمتی وجود دارد و ناپدید شدن هر گونه گیاهی و حیوانی بر آسیب پذیری سایر گونه ها در بلند مدت اثر می گذارد.

2-3- پیشینه تحقیق

یای ژیاوو و همکاران (2007) در تحقیقی با عنوان روند تولید، ترکیب و مدیریت مواد زائد جامد شهری در پکن با تجزیه و تحلیل همبستگی شان دادند که ضایعات جامد شهری در پکن به طور پیوسته در حال افزایش است. همچنین ضایعات مواد غذایی یک روند افزایشی را از سال 1990 به بعد نشان داد. کاغذ و پلاستیک از 10 درصد به 26 درصد در سال 2003 افزایش پیدا کرده است.

کانیت. ج (2010) در تحقیقی با عنوان مدیریت مواد زائد جامد شهری در استامبول با بررسی بازیابی مواد زائد جامد از علل های دفع زباله و همچنین مقدار برق تولید شده از مواد زائد شان دادند که حکومت ترکیه برنامه ریزی مفیدی برای بهبود مدیریت مواد زائد انجام داده و حمایت دولت از مدیریت شهرداری ها در زمینه مواد زائد افزایش یافته است.

3-1- نوع و روش تحقیق

این تحقیق از نوع توصیفی و روش کیفی می باشد. پژوهش کیفی فرایندی است که از تحقیق داده ها و از زمینه ای که رویدادها در آن رخ می دهند، استخراج و تلاش می کند. به عبارت دیگر تحقیق کیفی مستلزم جمع آوری نظام مند، سازماندهی و تفسیر مطالبی است که حاصل مصاحبه ها و مشاهده ها هستند.

همچنین از روش اسنادی برای استفاده از منابع چاپی، آماری، اسناد و گزارشات در زمینه تفکیک زباله از مبداء به کار گرفته شده است.

تحقیقات کیفی معمولا میدانی می باشد که اصولا هر پژوهشگری برای دست یافتن اهداف تحقیق با در نظر گرفتن میزان سهولت و نحوه کنترل متغیرهای مختلف، استراتژی های متفاوتی برای خود در نظر می گیرد.

3-2- جامعه آماری

جـامعه آمـاری در این تحقیق، ساکنـان محله سیزده آبان واقع در خیابان شهید عنایتی و اطراف آن می باشد. و همه افراد محله را می توان به یافته ها تعمیم داد و پژوهشگر در میان آنها واحدهای نمونه خود را انتخاب کند و شهروندان تقریبا بالای 20 سال محله که یک صفت مشترک دارند و آن شهروند و هم محله بودن می باشد، واحد تحلیل و مشاهده در این بررسی شهروندان واقع در معابر، بوستان ها و محله در حال رفت و آمد می باشند و ویژگی خاص آنها مشارکت در بازیافت مواد است.

3-3- تکنیک گردآوری داده ها

در این تحقیق از طریق مصاحبه و مشاهده استفاده شده است. مهمترین جنبه مثبت مشاهده این است که به طور مستقیم پدیده را بررسی می کند تا پدیده را آنطور که است مشاهده کنند. مطالعه این پژوهش به صورت کیفی می باشد که با مشاهده غیرمستقیم و پرسش از مطلعین کلیدی انجام شده است . در تاریخ 19/1/95 تا 18/2/95 در سه بازه زمانی از ساعت 8 صبح تا 10 صبح و از 11 صبح تا یک بعد از ظهر و بازه آخر در ساعت 14 تا 17 بعد از ظهر انجام گرفت و بیشترین مشارکت کنندگان در بازه زمانی دوم بود و کمترین مراجعه کنندگان در بازه زمانی آخر بودند.

3-4- روش نمونه گیری

در تحقیقات کیفی معمولا از روش نمونه گیری هدفمند (سراغ آدم هایی برویم که نیاز داریم در تحقیق از آنها کمک بگیریم، افرادی که در طرح تفکیک زباله از مبدا در محله در حال آوردن مواد قابل بازیافت به کانکس های بازیافت مشاهده شده اند) استفاده می شود.

مهمترین روش هایی که در این مطالعه استفاده شده است: مصاحبه، نظرخواهی از مسئولان، مطالعه موردی و مطالعات کتابخانه ای و اسنادی است.

3-5- حجم نمونه

در تحقیقات کیفی حجم نمونه به صورت نظری انتخاب می شود یعنی محقق باید اطمینان حاصل کند که آنچه که در تحلیل نیاز دارد از طریق نمونه ها به آن دست یافته است و جمع آوری داده ها بیشتر تکراری خواهد بود.

روش تجزیه و تحلیل نتایج در این تحقیق از روش کیفی انجام شده از قبیل کدگذاری و رتبه بندی.

3-6- شیوه تحلیل یافته ها

تحقیق کیفی برای درک و تبیین پدیده های پیچیده اجتماعی از داده های کیفی نظیر داده های حاصل از مصاحبه، مشاهده و مستندات استفاده می کند. در این روش برای دیدگاه های افراد مورد تحقیق ارزش قایل می شوند و این تحقیق به وجود عامل انسانی مربوط می شود.

3-7- بعد مکان و زمانی تحقیق

الف) بعد مکان تحقیق:

این تحقیق در منطقه بیست تهران واقع در خیابان شهید رجایی نرسیده به شهرری، شهرک سیزده آبان انجام گرفته و چهارراه اول و دوم که محدوده خیابان عنایتی تا خیابان عربی را شامل می شود، که کانکس بازیافت در وسط این دو خیابان واقع شده و چون کنار خیابان اصلی محله می باشد افراد دوره گرد بیشتر به کانکس مراجعه می کنند که بازه­ی زمانی ساعت 8 صبح تا 10 صبح بیشتر شامل این افراد می شود.

مقدمه

در این پژوهش پس از مصـاحبه از جـامعه نمونه (30 مصاحبه انجام شده) و با توجه به متن مصاحبه ها و رتبه بندی از سوی افراد مصاحبه شونده نتایج زیر بدست آمد.

5-1- بحث و نتیجه گیری

در این مطالعه با توجه به مشاهدات صورت گرفته از عوامل موثر در جلب مشارکت شهروندان در طرح تفکیک زباله از مبدا برگزاری کارگاه های آموزشی دادن پاداش و توزیع سطل زباله در این زمینه می باشد و عوامل مهمی چون نداشتن آگاهی کافی و فضای مناسب در منزل و پردردسر بودن تفکیک مواد قابل بازیافت باعث عدم مشارکت شهروندان شده است که با اطلاع رسانی از طریق رسانه جمعی، مدارس، نصب بنر و توزیع بروشور در سطح شهر و روستا می توان امیدوار بود که شهروندان با علاقه در این امر مسئولین را یاری دهند. البته موفقیت در این زمینه نیازمند برنامه ریزی بلند مدت و تلاش مستمر از سوی همه نهادها و سازمانهای دولتی و خصوصی می باشد و این امر باید از همان اوایل کودکی (مهدکودکی ها و پیش دبستانی ها) با آموزش به موقع و بجا درباره­ی حفاظت و دوستدار محیط زیست بودن و اینکه مواد قابل بازیافت زباله نیستند بلکه طلای کثیف و با ارزش است که با روشهای قابل بازیافت می توان بهترین استفاده را از آنها کرد ه و فرهنگ سازی عالی را در این زمینه نهاد و به عبارت دیگر ما باید حفاظت و نگهداری از محیط زیست را قانونی جلوه دهیم و جزئی از قانون ما باشد چون مردم در مقابل قانون مقاومت نشان نمی دهند بلکه آن را می پذیرند در نتیجه این وظیفه شهروندی را خوب نهادینه کرده ایم.

سیستم های مدیریت پسماند جامد در کشورهای در حال توسعه اغلب با بسیاری از مشکلات نظیر فقدان تجربه کافی و منابع مالی کمی که تنها می تواند مربوط به جمع آوری و هزینه های انتقال را پوشش دهند.

5-2- پیشنهادات و راهکارها

• نظارت دقیقی بر نحوه اجرای طرح تفکیک زباله
• ارتقای آگاهی و تغییر نگرش شهروندان شهر
• ارتقای آگاهی مسئولان شهر

5-3- موانع اجرای تحقیق

بزرگترین مانع در اجرای پروژه بازیافت عدم همکاری مردم در این طرح می باشد. به نظر می رسد تحصیلات پایین، ناهمگونی اجتماعی، فقر فرهنگی و دانش زیست محیطی (فقر فرهنگی) بر بازیافت اولویت دارند. از جمله مهمترین دلایل عدم همکاری ساکنین و شکاف اعتماد میان مردم و نهادهای دولتی مانع از اجرای پروژه­ی بازیافت می شود.

شاید بهترین راهکار این باشد که در دل هر خانواده ایرانی یک مامور حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی جای دهیم و این کار جز با آموزش صحیح و آشنا کردن مردم با فواید محیط زیست و متعلقات آن امکان پذیر نیست و این می تواند از همان دوران کودکی (پیش دبستانی) توسط آموزش و پرورش آغاز و تا بالاترین درجه تحصیلی ادامه داشته باشد و با کمک رسانه ها در زندگی روزمره مردم جای داد. اما معضلات و بحران های زیست محیطی کشور از حد گذشته است.

منابع

1. رحیم سرور، 1391 ـ ارزیابی تاثیر اجتماعی پروژه تفکیک زباله از مبدا در مناطق شهری
2. علی عمرانی، 1380 ـ تحقیقی درباره مدیریت پسماند شهری
3. سیاح زاده، 1388 ـ تحقیقی درباره زباله های شهر کاشان
4. کاظم مرشد زاده، 1392 ـ آشنایی با روش بازیافت زباله و تولید کود کمپوست
5. مسعود تقوایی، 1386 ـ نقش مدیریت شهری در دستیابی به توسعه پایدار
6. و …

فهرست مطالب

فصل اول 1
1-1- مقدمه 2
1-2- بیان مسئله 4
1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق 7
1-4- اهداف تحقیق 10
1-5- پرسش 11

فصل دوم 12
2-1- چهارچوب مفهومی 13
2-2- مفاهیم مرتبط با موضوع تحقیق 13
2-2-1- مفهوم جلب مشارکت 14
2-2-2- مفهوم محیط زیست 14
2-2-3- تعریف محیط زیست از دیدگاه اسلام 15
2-2-4- حفاظت از محیط زیست 17
2-2-5- مفهوم بازیافت 18
2-2-6- مفهوم پسماند 20
2-3- پیشینه تحقیق 23

فصل سوم 26
3-1- نوع و روش تحقیق 27
3-2- جامعه آماری 27
3-3- تکنیک گردآوری داده ها 28
3-4- روش نمونه گیری 28
3-5- حجم نمونه 29
3-6- شیوه تحلیل یافته ها 29
3-7- بعد مکان و زمانی تحقیق 30

فصل چهارم 31
مقدمه 32
4-1- جنسیت مشارکت کنندگان در تفکیک زباله 33
4-2- سن مشارکت کنندگان در تفکیک زباله 34
4-3- میزان تحصیلات مشارکت کنندگان در تفکیک زباله 36
4-4- عوامل موثر بر عدم مشارکت شهروندان در تفکیک زباله 38
4-5- شیوه جلب مشارکت شهروندان در تفکیک زباله 40
4-6- شیوه های موثر آموزش در تفکیک زباله 42
4-7- مشکلات زیست محیطی در سطح محله 44
4-8- میزان عدم رضایت مردم از شیوه های مدیریت پسماند 46
4-9- میزان تحصیلات مشارکت کنندگان در تفکیک زباله 48
4-10- میزان مشارکت مردم در انواع مواد بازیافتی 50
4-11- میزان مشارکت کنندگان در تفکیک زباله بر حسب فصول مختلف 52
4-12- جمع کل مواد بازیافتی (30 نمونه مورد نظر) 53

فصل پنجم 55
5-1- بحث و نتیجه گیری 56
5-2- پیشنهادات و راهکارها 58
5-3- موانع اجرای تحقیق 60
5-4- موانع اصلی تفکیک بازیافت مواد زائد در سطح شهر 61
منابع 62

مقاله فوق دارای صفحه مشخصات، نمودار، فهرست مطالب (فصل بندی شده) و 62 صفحه متن (در قالب و ) با رعایت کامل صفحه بندی می باشد. همچنین فونت های کار شده برای متن مقاله  B Lutos(14) و برای تیترهای داخل مقاله B Titr می باشند.

قیمت این مقاله 24500 تومان می باشد، جهت دریافت کامل متن مقاله (قابل ویرایش) بالای صفحه روی پرداخت و دریافت کلیک کنید

مشاهده فهرست مقالات جغرافیا

نوشته شده در 30 دی ۱۴۰۰

لطفا پس از بهره مندی از مطالب فوق با نظر گرمت به من انرژی مثبت تزریق کن 🙂