رابطه حمایت اجتماعی ادراک شده و سبک مقابله با استرس با تعارضات زناشویی در خانواده های دارای فرزند معلول

«رابطه حمایت اجتماعی ادراک شده و سبک مقابله با استرس»

1-1مقدمه

امروزه زندگی انسان ها در تمامی ابعاد دستخوش تغییرات سریع و شگرفی بوده است. بازتاب ماهیت پیچیده این تغییرات و تحولات در زندگی فردی و اجتماعی افراد کاملا محسوس و ملموس است. زندگی زناشویی نیز از این قائده مستثنی نیست. زن و مرد به دلایل متعدد از جمله شناخت ناکافی از یکدیگر، انتظارات و توقعات غیر واقعی از ازدواج و همسر، مشکلات اقتصادی، اجتماعی و اخلاقی؛ لاجرم می بایست مسائل و مشکلات بسیاری را در ایجاد، حفظ و بقای زندگی زناشویی و روابط نزدیک و صمیمانه با یکدیگر تجربه کنند(نوابی نژاد، 1389). علاوه بر عاقبتی مثل طلاق که پیامد آشفتگی های زناشویی است، وجود تعارض های زناشویی نیز تاثیر ژرفی بر بهداشت روانی، جسمانی و اجتماعی زوج ها و اعضای خانواده دارد(محمدخانی، 1388). درک تعارضات و کمک به همسران در یادگیری و حل این مشکلات بسیار مهم است. برخی از تعارضات و ناسازگاری ها ممکن است در هر رابطه طبیعی باشد. امکان تعارض در هررابطه انسانی وجود دارد. بعضی از رزوج ها تعارضات بیسشتری نسبت به بقیه دارند و بعضی قادرند با تعارضات به طور سازنده برخورد نمایند . تعارض می تواند عشق و حتی یک ازدواج را تخریب کند. از طرف دیگر، می تواند تنش ها را تسکین دهد و دو نفر را بهتر از قبل در کنار همدیگر قرار دهد(صداقت نژاد،1390).

از ﺳﻮﻳﻲ، اﻳﻦ ﻣﻮﺿـﻮ ع ﭘﺬﻳﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻤﺎﻳـﺖ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ادراك ﺷﺪه(ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ دﻳﮕﺮان) اﺣﺴﺎس ارزﺷﻤﻨﺪ ﺑﻮدن ﺑﻪ ﻓﺮد داده و ﺑﺨﺸﻲ از ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﻳﻲ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ دﻳﮕـﺮان و ﻧﻴـﺰ ﺗﺜﺒﻴـﺖ ارﺗﺒﺎﻃـﺎت ﺑـﺎ ارزش فراهم می آورد(سارافینو[1]،2009).  ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮده اﻧﺪﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻴﺰان ﺣﻤﺎﻳـﺖ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑـﺪ، ﺳﻄﺢ ﺳﻼﻣﺘﻲ ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﺎﻟﻌﻜﺲ.از اﻳﻦ ﻧﮕﺎه، داﺷﺘﻦ ﺳـﻼﻣﺘﻲ ﻣـﺸﺮوط ﺑـﻪ داﺷﺘﻦ ﺣﻤﺎﻳﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ (قدسی، 1382)ﺣﻤﺎﻳﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﭼﻨﺪ ﺑﻌﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺷﻜﺎل و ﻃﺮق ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ.  ﺑﺮﺧﻲ از ﭘﮋوﻫﺶ گران، ﺣﻤﺎﻳﺖ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ را میزان برخورداری از محبت، ﻫﻤﺮاﻫﻲ، ﻣﺮاﻗﺒﺖ، اﺣﺘﺮام، ﺗﻮﺟﻪ، و ﻛﻤﻚ درﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮد از ﺳﻮي اﻓﺮاد ﻳﺎ ﮔﺮوه ﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻧﻈﻴﺮ اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﻮاده، دوﺳﺘﺎن، و دﻳﮕﺮان ﻣﻬﻢ ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﻛﺮده اند( سارافینو، 2009). ﺑﺮﺧﻲ، ﺣﻤﺎﻳﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را واﻗﻌﻴﺘﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ، آن  ﻣﻲ را ﻧﺎﺷﻲ از ادراك و ﺗﺼﻮر ﻓﺮد می داﻧﻨﺪ. ساراسون[2](2010) ﺣﻤﺎﻳـﺖ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ را ﻣﻔﻬـﻮﻣﻲ ﭼﻨﺪ ﺑﻌﺪي ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮدو ﺑﻌﺪ واﻗﻌﻲ و ﺗﺼﻮري را در ﺑﺮ ﻣﻲ گیرد(ﻋﻠﻲ پور،1385).در ﻣﺠﻤﻮع، ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻦ اﺣﺴﺎس ﻛﻪ ﺷﺨﺺ ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪدﻳﮕﺮان اﺳﺖ و دﻳﮕﺮان ﺑﺮاي او ارزش ﻗﺎﺋﻠﻨﺪ و اﻳﻦ ﻛﻪ او ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﺔ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺘﻌﻠﻖ اﺳﺖ(ﮔﺎﭼﻞ[3]، 2015). 

1-2بیان مسأله

وجود فرزند معلول ممكن است آثار جبران ناپذيري بر وضعيت بهداشت رواني خانواده داشته باشد. در واقع مادر و پدر ممكن است از داشتن فرزندآسیب دیده به شدت رنج ببرند و حاالتي همچون افسردگي، اضطراب، پرخاشگري، ترس و خجالت از خود نشان دهند يا حتي آرزوي مرگ داشته باشند

1-3اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ زن و ﺷﻮﻫﺮ ﮐﻪ ازدواج ﻧﺎم دارد ﺷﮑﻞ ﻣﯿﮕﯿﺮد. ازدواج ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ روﯾﺪادﻫﺎي زﻧﺪﮔﯽ ﻫﺮ ﻓﺮد اﺳﺖ و آﻏﺎز آن ﺑﻪ ﻗﺪﻣﺖ ﺗﺎرﯾﺦ و ﺣﺘﯽ ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺮدد. ازدواج ﭘﯿﻤﺎﻧﯽ ﻣﻘﺪس،ﺷﺮﻋﯽ و ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﯿﻦ زن و ﻣﺮد ﺑﺮاي ﺷﺮﮐﺖ در ﯾﮏ زﻧﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺛﻤﺮه آن آراﻣﺶ، اﯾﺜﺎر و ﻣﺤﺒﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. در ازدواج، ﻣﺮد و زن ﺑﻪ ﻃﻮر آزاداﻧﻪ و ﮐﺎﻣﻞ ﻃﯽ ﯾﮏ دوره زﻣﺎﻧﯽ ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ ﻣﺘﻌﻬﺪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ، ﺗﺎ واﺣﺪ ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺧﺎﻧﻮاده اﯾﺠﺎد ﮐﻨﻨﺪ(کن، 2013). ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ روﻧﺪ رو ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻃﻼق و ﻣﺸﮑﻼت ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ در دﻫﮥ اﺧﯿﺮ(گاتمن، 2015) و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻣﺎر رﺳﻤﯽ در اﯾﺮان ﮐﻪ از ﻫﺮ ﻫﺰار ﻣﻮرد ازدواج، ﺣﺪود دوﯾﺴﺖ ﻣﻮرد ﺑﻪ ﻃﻼق ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد( میرویسی، 1389). و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ اﯾﺮان ﭼﻬﺎرﻣﯿﻦ ﮐﺸﻮر ﺟﻬﺎن از ﻧﻈﺮ ﻣﯿﺰان ﻃﻼق ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ(ﮐﯿﺎن ﻧﯿﺎ، 1385). ضرورت این پژوهش ﺑﯿﺸﺘﺮ روﺷﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد. ﻃﺒﻖ ﺗﻌﺮﯾﻒ، ﻣﺸﮑﻼت ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ ﻓﺮاﯾﻨﺪي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﮥ ﺑﺤﺮان ﻋﺎﻃﻔﯽ ﻫﺮ دو زوج ﺷﺮوع ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﺎ ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺣﻞ ﺗﻌﺎرض از ﻃﺮﯾﻖ ورود ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺎ ﻧﻘﺶ ﻫﺎ و ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ(گاتمن، 2015).

2-1 حمایت اجتماعی

بیشتر تعاریف اولیه از حمایت اجتماعی ریشه در درک افراد ازمحبوبیت و مورد توجه و احترام بودنشان دارد.موس[1] (2003). ” حمایت را به عنوان احساس فرد از تعلق داشتن، محبوبیت یا مورد قبول واقع شدن، مورد نیاز بودن به خاطر خودش و برای آنچه که می توان انجام دهد ” تعریف کرده است. تعریف دیگر از حمایت اجتماعی بر میزان ادراک افراد از محبت و حمایت خانواده و دوستان و اطرافیان وی در مقابل فشارهای روانی و حوادث تأکید می کند. در متداول ترین تعریف از حمایت اجتماعی بر در دسترس بودن و کیفیت ارتباط با افرادی که در مواقع نیاز منابع حمایتی را فراهم می کنند، تأکید دارد. منابع حمایتی موجب می شود که فرد احساس مراقبت، مورد علاقه بودن، عزت نفس و ارزشمند بودن کند که بخشی از شبکه وسیع ارتباطی است(علی پور، 1393). ساراسون و ساراسون[2] ( 2009 ) دو تن از پژوهشگران نامدار معاصر، حمایت اجتماعی را چنین تعریف­ کرده اند، ” این احساس که دیگران آدم را دوست دارند و برایش ارزش قائلند و آماده اند تا در صورت لزوم به او کمک کنند و پشتوانه عاطفی او باشند ” ( ابراهیمی قوام ، 1391). 

2-1-1 حمایت اجتماعی ادراک شده

حمایت اجتماعی ادراک شده بر وضعیت جسمی، روانی، رضایت از زندگی و جنبه های مختلف کیفیت زندگی افراد اثرات زیادی دارد (تجلانی، صبحی و قنبری پناه، 1389) و به عنوان یک عامل تعدیل کننده مؤثر در مقابله و سازگاری با شرایط استرس زای زندگی شناخته شده است (شوپاک و کریبی[1]، 2008). در مطالعات موجود در این زمینه، حمایت اجتماعی به دو صورت حمایت اجتماعی دریافت شده و ادراک شده مورد مطالعه قرار می گیرد. در حمایت اجتماعی دریافت شده، میزان حمایت های کسب شده توسط فرد مورد تأکید است و در حمایت اجتماعی ادراک شده، ارزیابی های فرد از در دسترس بودن حمایت ها درمواقع ضروری و مورد نیاز بررسی می شود(گلاکت[2]، 2010). مفهوم حمایت اجتماعی ادراک شده به حمایت از دیدگاه ارزیابی شناختی فرد از روابطش اشاره دارد. نظریه پردازان این حوزه بر این باورندکه تمام روابطی که فرد با دیگران دارد حمایت اجتماعی محسوب نمی شود؛ مگر اینکه فرد آن ها را به عنوان یک منبع در دسترس و مناسب برای رفع نیازهایش ارزیابی کند(کاکس و انس[3] ، 2003). مقیاس­های حمایت اجتماعی ادراک شده نیز بر ارزیابی شناختی فرد از محیطش و سطح اطمینان فرد به اینکه در صورت لزوم کمک و حمایت دردسترس خواهد بود متمرکز هستند (سیدات[4]، 2009). 

2-1-2 انواع حمایت اجتماعی

محققان حمایت اجتماعی را به دو نوع کارکردی و ساختاری تقسیم نموده اند.

مفهوم حمایت اجتماعی ساختاری: معمولاً به جنبه­های عینی حمایت اشاره دارد و به عنوان وجود ارتباطات اساسی و اولیه تعریف می­گردد (پورمحمدرضای تجریشی و میرزمانی بافقی، 1386).

وضعیت زناشویی، عضویت در سازمان­های رسمی، نقش­ها و دلبستگی­ها و سایر ویژگی­های شبکه­ی ارتباطی مانند تعداد افراد و همخوانی پیوندها از نشانه­های حمایت اجتماعی ساختاری هستند (عبدالله زاده رافی، حسن زاده اول، احمدی، طاهری و حسینی، 1391).

2-1-3 نظریه های حمایت اجتماعی

روان شناسانی که جهت گیری شناختی دارند تأکید می کنند که ادراک های حمایتی به این دلیل مهم هستند که مردم بیشتر از اینکه چگونه دنیایشان را تفسیر می کنند متأثر می شوند، نه ضرورتاً از آنچه که واقعاً هست. در نتیجه یک عمل مهرورزانه ممکن است دشمنانه تعبیر شده و یک عمل خائنانه ممکن است سودمند تعبیر شود. زمانی که ادراک ها آشکارا تا این حد از واقعیت فاصله می گیرند، اهمیت وافری می یابند( احمدی،1380).

2-2- راهبردهای مقابله با استرس

یکی از مواردی که در تعیین سلامت یا بیماری انسان، مهم ترین نقش و جایگاه را دارد، استرس است که با زندگی بشر امروز عجین شده است. پژوهشگران مختلف به شناسایی و معرفی منابع متعدد استرس اقدام کرده اند. عوامل تنش زا می توانند بیرونی یا درونی باشند. ویژگیهای مشاغل موجود در جوامع پیچیده، گسترش نقش های متعدد و چند گانه اجتماعی از ویژگی های اختصاصی زندگی صنعتی است که همۀ ما را به نوعی تحت سیطرۀ خود قرار داده و بالقوه سلامت و حتی بقای نوع بشر را زیر سؤال برده است. اما آنچه در این بین می تواند مایۀ خوش بینی و امیدواری باشد، شیوه های مقابله با استرس است که به عنوان متغیری میانجی، می تواند پیامدهای استرس راتحت تأثیر قرار دهد. با توجه به مفهوم مقابله در فرهنگ لغات علم روانشناسی، دیگر تغییرات و رویدادهای زندگی به خودی خود پیش بینی کنندۀ احتمال بیماری ها نخواهد بود و در این زمینه فقط به عنوان شرط لازم عمل خواهند کرد، زیرا در کنار تمام منابع و عوامل تنش زا، سطحی از استرس که هر شخص تجربه می کند، به میزان زیادی به توانایی مقابله، نحوۀ ادراک و قضاوت وی در مورد این عوامل بستگی دارد. راهبردهای مقابله به روش های آگاهانه و منطقی مدارا با استرس های موجود در زندگی اشاره دارد. این اصطلاح برای روش های مبارزه با منبع استرس مورد استفاده قرار می گیرد. برای مثال دانش آموزی که نگران امتحانات است، با مطالعۀ بیشتر با آن مدارا می کند (پورافکاری، 1388).

…

  2-3-2 تاثیر تعارضات خانوادگی بر روابط زناشویی

تعارض‌های زناشویی تاثیر عمیق منفی بر روابط زوجین و پیرو آن بر بافت و روابط خانوادگی می‌گذارد. زوجین ممکن است روابطشان آنقدر سرد شود که ماهها با همدیگر حرف نزنند، روابط جنسی نداشته باشند، تک نفره غذا بخورند، حضور همدیگر را در یک مکان تحمل نکنند و در آخر ممکن است کارشان به درخواست طلاق بکشد.

طلاق ، مسایل شخصی ، اجتماعی و اقتصادی فراوانی را پیش می‌آورد. اشخاصی که زندگی مشترکشان متلاشی می‌شود، نسبت به مردم عادی آمادگی بیشتری دارند که از نظر جسمی ، روانی ، خواب و تغذیه’ اختلال پیدا کنند یا به سو مصرف الکل و مواد روی آورند. در کنار آثار مخرب طلاق بر زن و مرد ‘فرزندان’ نیز از پیامد های  طلاق والدین‌شان متاثر می‌شوند.بطور کلی طلاق گیرندگان در ایجاد ارتباط با فرزندان خود دشواری پیدا می‌کنند، بخصوص آنها از کسی که از نظرشان مقصر اصلی طلاق باشد، متنفر می‌شوند. (شیخی،1397).

2-3-3 عوامل تعارض

رفتار فردی: خصوصیات رفتاری، اخلاقی و نظام های ارزشی افراد. عواملی ازقبیل تحصیلات، سابقه کار، تجربه و آموزش، هر فرد را به صورت یک شخصیت یا مجموعه ای خاص از دیگران جدا می کند. عدم درک این خصوصیات ازسوی دیگران میتواند موجب کشمکش و بروز تعارض شود.

ساختاری: عدم توافق بر روی ساختارها، اهداف، معیارهای عملکرد، شیوه های تصمیم گیری، قوانین ومقررات و غیره.

ارتباطی: عدم درک پیام، پیچیدگی معانی پیامها، اختلاف در مجاری ارتباطی (دهقان، 1390).

پاترسون^[1]، هیپ^[2]، ویس و ترنر^[3](1975،به نقل از منصور و ادیب راد، 1383) ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻌﺎرض را ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﮐﺮده اﻧﺪ:

1- زﻣﯿﻨﻪ ﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻪ در ﺑﺮ ﮔﯿﺮﻧﺪه ﺗﻐﯿﯿﺮ رواﺑﻂ اﻓﺮاد ﺑﻪ دﻻﯾﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻐﯿﯿﺮات اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﺎﺷﯽ از دوره ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻧﺪﮔﯽ زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ، ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻫﺎي واﻟﺪﯾﻦ، ﻓﺸﺎرﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و ﺑﯽ ﺛﺒﺎﺗﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.

2- ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﮐﻪ درﺑﺮﮔﯿﺮﻧﺪه اﺗﻔﺎﻗﺎت ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺑﯿﻤﺎري ﻫﺎي ﮐﻬﻨﻪ، ﻣﺮگ واﻟﺪﯾﻦ و … اﺳﺖ.

3- ﺗﻔﺎوت ﻫﺎي ادراﮐﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺘﻔﺎوت دﯾﺪن ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺑﺮاي ﺷﺮوع و اداﻣﻪ زﻧﺪﮔﯽ از ﻃﺮف زن و ﻫﻤﺴﺮ.

4- ﻣﺸﮑﻼت رﻓﺘﺎري ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﺎﻫﻤﺎﻧﻨﺪي ﻫﺎي رﻓﺘﺎري، ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﺤﻮه ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﺪاﺑﯿﺮ ﺗﻮاﻓﻘﯽ ﻧﺎﻗﺺ و اﺧﺘﻼف ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﺮ اﺛﺮ ﻣﺮاﺣﻞ رﺷﺪي ﺧﺎﻧﻮاده ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﭼﺮﺧﻪ رﺷﺪ ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﯽ ﺷﻮد.

لانگ و یانگ(1997)  و نوابی نژاد(1380) نیز دسته بندی هایی را درباره عوامل موثر در یاجاد تعارضات زناشویی بیان کرده اند، اما در این میان ثنائی(1378) از عوامل زیر نام برد:

«ﭘﻮل، رواﺑﻂ ﺟﻨﺴﯽ، رواﺑﻂ ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪي، دوﺳﺘﺎن، ﻓﺮزﻧﺪان، ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر، ﻧﺤﻮه ﺻﺮف اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺖ،  اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻣﺬﻫﺒﯽ، ﺧﯿﺎﻧﺖ ﺟﻨﺴﯽ، ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن رﺳﯿﺪن ﻋﺸﻖ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ، ﻣﺸﮑﻼت ﻋﺎﻃﻔﯽ، ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺎدي، ﺳﻮء  اﺳﺘﻔﺎده ﺟﺴﻤﯽ، ﻣﺸﮑﻼت ارﺗﺒﺎﻃﯽ، ازدواج در ﺳﻨﯿﻦ ﭘﺎﯾﯿﻦ، درﮔﯿﺮﯾﻬﺎي ﺷﻐﻠﯽ و اﻣﺜﺎل آﻧﻬﺎ.»

ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ، آﺷﻔﺘﮕﯽ راﺑﻄﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ارزﯾﺎﺑﯽ ذﻫﻨﯽ راﺑﻄﻪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ زوج ﻫﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺷﻮد. آﺷﻔﺘﮕﯽ ﻣﺪاوم در راﺑﻄﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﻪ اﻗﺪام ﺑﺮاي ﻃﻼق و ﺟﺪاﯾﯽ ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ. ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل، ﺑﻌﻀﯽ از زوج ﻫﺎ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﺸﮑﻼت ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺟﺰﯾﯽ ﺟﺪا ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺳﺎﯾﺮ زوج ﻫﺎ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﺸﮑﻼت ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺷﺪﯾﺪ و ﺟﺪي در ﮐﻨﺎر ﻫﻢ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ. زوج درﻣﺎﻧﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻً، و ﻧﻪ ﻫﻤﯿﺸﻪ، ﭘﺎﺳﺨﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ آﺷﻔﺘﮕﯽ راﺑﻄﻪ اﺳﺖ (ﻫﺎﻟﻔﻮرد، ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺒﺮﯾﺰي و دﯾﮕﺮان ،1384) ،

ﭘﯿﺶ درآﻣﺪ ﺟﺪاﯾﯽ زوج ﻫﺎ، ﺗﻌﺎرض ﻫﺎي زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺑﮕﻮ ﻣﮕﻮﻫﺎي ﺳﺎده ﺷﺮوع ﺷﺪه و ﺗﺎ درﮔﯿﺮي ﻫﺎي ﻟﻔﻈﯽ، ﻧﺰاع و ﮐﺘﮏ ﮐﺎري و ﮔﺎﻫﺎً ﺟﺪاﯾﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ، ﮔﺴﺘﺮش ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ. ﺗﻌﺎرﺿﺎت زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ زﻣﺎﻧﯽ ﺑﺎﻻ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﮐﻪ درﺟﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺘﻘﻼل ﯾﺎ واﺑﺴﺘﮕﯽ زوج ﻫﺎ ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺟﻬﺖ ﻫﻤﮑﺎري و ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺎﺷﺪ. درﺟﻪ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﻫﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد آﯾﺪ و ﺑﺎﻋﺚ اﺧﺘﻼف ﻫﺎي ﺟﺰﯾﯽ ﺗﺎ ﺗﻌﺎرﺿﺎت شدید شود(منصور و ادیب راد،1383).

وﻗﺘﯽ ﯾﮑﯽ از دو ﻃﺮف اﺣﺴﺎس ﻋﺪم ﺗﺴﺎوي ﮐﻨﺪ و ﯾﺎ در درﯾﺎﻓﺖ دﺳﺘﺎورد، ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﻨﺪ، ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮوز ﺗﻌﺎرض ﻣﯽ ﺷﻮد ( ﻻﻧﮓ و ﯾﺎﻧﮓ^[4]،2006) ﮐﺎرﻟﺴﻮن و دﯾﮕﺮان (ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻧﻮاﺑﯽ ﻧﮋاد،1384)ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻌﺎرض زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ در ﻣﻮرد ﻫﺮ زوج ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻨﺎداري ﺑﺎ زوج ﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ. ﺗﻌﺎرض زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ آﺷﮑﺎر ﯾﺎ ﭘﻨﻬﺎن، واﻗﻌﯽ ﯾﺎ ﻏﯿﺮ واﻗﻌﯽ، ﻫﺸﯿﺎر ﯾﺎ ﻧﺎ ﻫﺸﯿﺎر ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﺪام ﺗﺒﻌﺎت ﺧﺎﺻﯽ را ﺑﺮاي ﮐﻞ ﺧﺎﻧﻮاده در ﭘﯽ دارد ( آﮐﺮﻣﻦ^[5]،1982 ج؛ ﻻﻧﮓ و ﯾﺎﻧﮓ،1997؛ ﻣﯿﻨﻮﭼﯿﻦ و ﻓﯿﺸﻤﻦ^[6]، ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺑﻬﺎري و ﺳﯿﺎ، 1381؛  ﻫﺎﻟﻔﻮرد، ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺒﺮﯾﺰي و دﯾﮕﺮان، 1384).

ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در رواﺑﻂ درﻣﺎﻧﯽ زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ ﺑﻪ زﺧﻢ ﯾﺎ ﺟﺮاﺣﺖ ﻋﺎﻃﻔﯽ اﺷﺎره ﻧﺸﻮد ﯾﺎ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ زﺧﻢ ﻫﺎي ﻋﺎﻃﻔﯽ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص اﮔﺮ ﮐﻬﻨﻪ و ﻣﺰﻣﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ، زﯾﺎد ﺷﻮﻧﺪ، رواﺑﻂ ﺻﻤﯿﻤﺎﻧﻪ ﻓﺮو ﻣﯽ ﭘﺎﺷﺪ. ﯾﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﻋﻮض ﯾﮏ زﺧﻢ، رواﺑﻂ ﻣﻤﻠﻮ از زﺧﻢ ﻫﺎ ﺷﺪه ﯾﺎ آﺳﯿﺐ ﭘﺬﯾﺮ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. در اﯾﻦ ﺑﺎره ﮔﺎﺗﻤﻦ، ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ از ﻣﺪﻟﯽ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. وي ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ ﮐﻪ اوﻟﯿﻦ اﻗﺪاﻣﺎت ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از: ﮔﻼﯾﻪ ﮐﺮدن، رﻧﺠﺶ و اﺗﺨﺎذ ﻣﻮﺿﻊ 1ﻧﺎم آﺑﺸﺎر دﻓﺎﻋﯽ- ﯾﻌﻨﯽ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺣﻤﻼﺗﯽ از ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﺑﯽ ارزش ﮐﺮدن ﺷﺨﺺ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد. ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﺧﺘﻼﻓﺎت زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ اداﻣﻪ ﯾﺎﺑﺪ، ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺰﻣﻦ ﮐﻨﺎر ﺑﮑﺸﻨﺪ، ﮐﻪ ﮔﺎﺗﻤﻦ آن را دﯾﻮار ﺳﻨﮕﯽ   ﻣﯽ ﻧﺎﻣﺪ. اﺻﻄﻼح دﯾﻮار ﺳﻨﮕﯽ ﮐﺸﯿﺪن آﺧﺮﯾﻦ ﺣﺪ ﮐﻨﺎره ﮔﯿﺮي اﺳﺖ و ﺣﺎﮐﯽ از آن اﺳﺖ ﮐﻪ واﺣﺪ 2ﮐﺸﯿﺪن زن و ﺷﻮﻫﺮي در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ دﻓﻦ ﺷﺪن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﻗﺎدر ﻧﯿﺴﺖ از ﻃﺮﯾﻖ ﺣﺘﯽ ﯾﮏ واﻗﻌﻪ ﻋﺎﻃﻔﯽ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﺧﻮد را ﺗﺮﻣﯿﻢ ﮐﻨﺪ(ﻻﻧﮓ و ﯾﺎﻧﮓ،  2006) .

در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن رﺣﻤﺖ اﻟﻠﻬﯽ، ﻓﺎﺗﺤﯽ و اﺣﻤﺪي(1385)اﺧﺘﻼﻻت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﻌﺎرض ﻫﺎي زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ را ﺑﺪﯾﻦ ﺷﮑﻞ  دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﮐﺮده اﻧﺪ:

الف)ﻋﻮاﻣﻞ درون ﻓﺮدي^[7]، ﺷﺎﻣﻞ: اﺧﺘﻼﻻت ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ، اﺧﺘﻼﻻت رواﻧﯽ، اﺧﺘﻼﻻت ﺟﺴﻤﯽ، ﻋﺎدات و ﺻﻔﺎت ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ آزار دﻫﻨﺪه.

ب) ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺮون ﻓﺮدي^[8]، ﺷﺎﻣﻞ: اﺧﺘﻼﻻت ﺟﻨﺴﯽ، اﻟﮕﻮﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ، اﺧﺘﻼﻻت ﻋﺸﻖ، اﺧﺘﻼﻻت ارﺗﺒﺎط ﮐﻼﻣﯽ و ﻏﯿﺮ ﮐﻼﻣﯽ، ﻫﻤﺴﺮ آزاري، ﺧﯿﺎﻧﺖ، اﻓﮑﺎر و ﺑﺎورﻫﺎي ﻏﯿﺮ ﻣﻨﻄﻘﯽ زوج ﻫﺎ، ﺗﻔﺎوت وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎي ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ، ﻣﺸﮑﻼت ﺳﺎﺧﺘﺎري، ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺻﺮف وﻗﺖ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ، اﺧﺘﻼف ارزﺷﻬﺎ، اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ﻣﺸﮑﻼت رﺷﺪي.

…

3-1 روش تحقیق

این پژوهش، از لحاظ هدف، یک پژوهش بنیادی که در آن محقق بدون داشتن یک هدف کاربردی خاص، صرفا برای توسعه دانش به مطالعه می پردازد. و به لحاظ روش توصيفي و از نوع همبستگی است. تحقیق همبستگی یکی از روش‌های تحقیق توصیفی (غیرآزمایشی) است که رابطه میان متغیرها را براساس هدف تحقیق بررسی می‌کند(دلاور، 1396).

۳-2 جامعه آماری

جامعه شامل خانواده های دارای فرزند معلول ساکن و مراجعه کننده به کلینیک توانبخشی در شهر تهران در سال 1399-1398 حدوداً 420 بود.

3-4-2 پرسشنامه سبک های حل تعارض   (ROCI-II)

پرسشنامه شیوه های مقابله با تعارض (ROCI-II) در سال ۱۹۸۳ جهت اندازه‌گیری سبک‌های حل تعارض طراحی شد. این پرسشنامه در ایران توسط باباپور (1385) ترجمه شده و ماده های آن پنج سبک حل تعارض را می‌سنجد و شامل ۲۸ ماده می‌باشد. پنج سبک حل تعارض عبارت‌اند از سبک یکپارچگی، سبک مسلط، سبک ملزم شده، سبک اجتناب‌کننده و سبک مصالحه.این پرسشنامه توسط باباپور (1385) ترجمه شده و ماده های آن به صورت لیکرت و در یک طیف ۵ درجه ای قرار دارد. ۵ زیر مقیاس این آزمون عبارتند از: شیوه های حل تعارض اجتنابی، خدمتکارانه، سلطه گرانه، مصالحه گرانه و موتلفانه . از نظر روایی این مقیاس مورد تایید است. در پژوهش های گذشته از روایی (بین ۵۰/۰ تا ۹۵/۰) و پایایی(از نوع بازآزمایی بین ۶۰/۰ تا ۸۳/۰) مناسبی برخوردار بوده است. (باباپور، 1385).

3-4-3-پرسشنامه ی سبک های مقابله با استرس 

این پرسشنامه که توسط لازاروس و فولکمن (1985) طراحی شده، شامل 66 گویه است که بر پایه مقیاس چهار رتبه ای لیکرت تنظیم شده است. این پرسشنامه هشت روش مقابله را ارزشیابی می کند که در نهایت در دو سبک کلی مساله محور(جستجوی حمایت اجتماعی، مسئولیت پذیری، مشکل گشایی برنامه ریزی شده و ارزیابی مجدد مثبت) و هیجان محور(رویارویی، دوری گزینی، فرار- اجتناب و خویشتن داری) تقسیم می شوند. لازاروس (1993) ثبات درونی مقیاس ها را از 0.66 تا 0.79 را بر ای هر یک از سبک های مقابله ای ذکر کرده است. زین العابدینی (1383) و هاشم زاده (1385) اعتبار این آزمون را به ترتیب 0.79 و 0.89 بدست آوردند.

3-5 شیوه اجرا

قبل از اجرای پرسشنامه ملاحظات اخلاقی در نظر گرفته شد و نمونه های در ارتباط با راز داری و عدم سوء استفاده از پاسخنامه و نتایج آن اطمینان داده شد.پرسشنامه توسط نمونه ها تکمیل گردید و نهایتاً داده‌های به‌دست آمده از نوجوانان وارد تحلیل نهایی شدند.

3-6 روش های تجزیه و تحلیل داده ها

برای بررسی و تجزیه و تحلیل اطلاعات و داده ها در سطح آمار توصیفی از میانگین، فراوانی، درصد و…و در سطح آمار استنباطی از روش ضریب همبستگی و تحلیل رگرسیون چند متغیره با استفاده از نرم افزار  spss بهره گرفته  شد.

4-1 تجزیه و تحلیل داده ها

4-1-1 تجزیه و تحلیل توصیفی داده ها

در اين بخش ميانگين و انحراف استاندارد هر يك از متغيرهاي پژوهش شامل حمایت اجتماعی ادراک شده سبک مقابله با استرس و تعارضات زناشویی ارائه شده­ اند.

فهرست مطالب

چکیده 1
فصل اول کلیات پژوهش
1-1مقدمه 3
1-2بیان مسأله 4
1-3اهمیت و ضرورت انجام تحقیق 8
1-4اهداف تحقیق 9
1-5فرضیه های تحقیق 9
1-6تعاریف نظری متغیرهای پژوهش 9
1-7تعاریف عملیاتی متغیرهای تحقیق 10
فصل دوم مبانی نظری و پیشینه تحقیق
2-1 حمایت اجتماعی 12
2-1-1 حمایت اجتماعی ادراک شده 14
2-1-2 انواع حمایت اجتماعی 15
2-1-3 نظریه های حمایت اجتماعی 16
2-2- راهبردهای مقابله با استرس 23
2-2-1 مقابله شناختی- گرایشی: 26
2-2-2 مقابلۀ رفتاری- گرایشی: 27
2-2-3 مقابلۀ شناختی- اجتنابی: 27
2-2-4 مقابلۀ رفتاری اجتنابی: 27
2-2-5 راهبردهای مقابله ای و انواع آن 27
2-2-6 راهبرد های مقابله ای سازش یافته و سازش نایافته 34
2-3 تعارض 37
2-3-1 تعارض های زناشویی 39
2-3-2 تاثیر تعارضات خانوادگی بر روابط زناشویی 46
2-3-3 عوامل تعارض 46
2-3-4زمینه های تعارضات زناشویی 49
2-3-5 علل تعارض زناشویی 50
2-3-6 ابعاد تعارض 52
2-3-7 ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﺸﺪﯾﺪ ﺗﻌﺎرض زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ 53
2-3-8 سطوح تعارض 54
2-4 پیشینه پژوهش 55
2-4-1پیشینه داخلی 55
2-4-2پیشینه خارجی 56
جمع بندی 57
فصل سوم روش شناسی تحقیق
3-1 روش تحقیق 59
۳-2 جامعه آماری 60
3-3 حجم نمونه و روش نمونه گیری 60
3-۴ روش و ابزار جمع آوری اطلاعات 60
3-4-1 پرسشنامه حمایت اجتماعی ادراک شده 60
3-4-2 پرسشنامه سبک های حل تعارض (ROCI-II) 61
3-4-3-پرسشنامه ی سبک های مقابله با استرس 61
3-5 شیوه اجرا 62
3-6 روش های تجزیه و تحلیل داده ها 62
فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده های تحقیق
4-1 تجزیه و تحلیل داده ها 64
4-1-1 تجزیه و تحلیل توصیفی داده ها 64
4-2 تجزیه و تحلیل استنباطی داده ها 65
4-2-1بررسی پیش نیازهای تحلیل رگرسیون: 65
4-2-2بررسی پیش فرضهای تحلیل رگرسیون: 65
فصل پنجم بحث و نتیجه گیری
5-1 بحث و بررسی یافته ها 71
5-2 محدودیت های پژوهش 75
5-3-1پیشنهادهای کاربردی 76
5-3-2پیشنهادهای پژوهشی 76
منابع و مآخذ 76
پیوست 80

مقاله فوق دارای صفحه مشخصات، جدول، فهرست مطالب (فصل بندی شده) و 88 صفحه متن (در قالب و ) با رعایت کامل صفحه بندی می باشد. همچنین فونت های کار شده برای متن مقاله  B Lotus(14) و برای تیترهای داخل مقاله B Lotus می باشند.

قیمت این مقاله 22300 تومان می باشد، جهت دریافت کامل متن مقاله (قابل ویرایش) بالای صفحه روی پرداخت و دریافت کلیک کنید

مشاهده فهرست مقالات اجتماعی، حقوقی و سیاسی

نوشته شده در 6 اردیبهشت 1401

لطفا پس از بهره مندی از مطالب فوق با نظر گرمت به من انرژی مثبت تزریق کن 🙂