«رابطه الگوهای ارتباطی و جو عاطفی خانواده با شایستگی دختران نوجوان»
1-1- مقدمه
از آنجایی که دوره ی نوجوانی دوره آسیب پذیر و مهمی در طول زندگی افراد می باشد، امروزه به عوامل درونی و بیرونی موثر در رشد مهارت های فردی و اجتماعی افراد در این دوره توجه زیادی شده است. شایستگی اجتماعی[1] از اصلی ترین مولفه های رشد فرد در این دوره به شمار می رود.
شایستگی اجتماعی توانایی مراقبت از خود، یاری رساندن و مراقبت از دیگران است. شایستگی اجتماعی را مشتمل بر چهار مؤلفه می دانند:
الف) مهارت های شناختی که شامل خزانه ی اطلاعات، مهارت های پردازش و کسب اطلاعات و توانایی تصمیم گیری است.
ب) مهارت های رفتاری که شامل مذاکره، ایفای نقش، ابراز وجود، مهارت های محاوره ای برای شروع و تداوم تعاملات اجتماعی و یادگیری رفتار دوستانه با دیگران است.
ج) مهارت های هیجانی و عاطفی، برای برقراری ارتباط مؤثر با دیگران، ایجاد و گسترش اعتماد و روابط حمایتی دو جانبه، شناسایی و پاسخ دهی مناسب به علائم هیجانی در تعاملات اجتماعی و مدیریت استرس می باشد) مهارت های انگیزشی شامل ساختار ارزشمند فرد، سطح رشد اخلاقی و احساس اثربخشی و کنترل فرد و در نهایت احساس خودکارآمدی می باشد. ( فلنرليس[2] و فیلیپس[3] ۱۹۹۰، 45).
2-1- بیان مساله
شایستگی اجتماعی به عنوان یکی از بهترین پیش بینی کننده هاي موفقیت تحصیلی و اجتماعی و عملکرد مطلوب فعلی و آینده در نظر گرفته می شود (رانتانن[1]، اریکسون[2] و نیمینن[3] 2012، 57). بررسی عوامل موثر در شایستگی اجتماعی نوجوانان می تواند به بهبود و افزایش این مولفه در نوجوانان کمک کند.
3-1- اهمیت و ضرورت تحقیق
نوجوانی دوران تغییرات سریع جسمانی، روانی، شناختی و اجتماعی و دوره ای است که نخستین تجارب زندگی در حساس ترین دوران رشد انسان رخ می دهند.دوره نوجواني مي تواند دوره بسيار آسيب پذيری در رشد باشد. در این دوره ارتباطات اجتماعی فرد تغییر می کند. والدين مي توانند نقش مهمي را در شکل گيری هويت در اين دوره ايفا نمايند؛ زيرا هرچه نوجوانان از محيط حمايت گری برخوردار باشند بهتر مي توانند اين مرحله را با موفقيت پشت سر گذاشته و به سمت شکل گيری هويت پيش روند.
خانواده به عنوان رکن اساسی تربیت، نقش بسیار مهمی در کمک به رشد و تربیت کودکان ایفا می کند. چرا که غالب رفتارهای انسان بر اساس یادگیری است و نخستین و مهمترین پایگاه یادگیری، کانون خانواده است.بر اين اساس خانواده ها و جوامع به طور فزاينده ای بر اهميت ارتقای شايستگي اجتماعي و پيشرفت تحصيلي به عنوان دو عامل مهم در موفقيت آنها در همه سنين به خصوص دوره نوجواني تاكيد مي كنند (بريجلن[1]، بروس[2] و هری هاران[3] 2013(
اجتماعی شدن فرآیندی است که در آن هنجارها، مهارت ها، انگیزه ها و نگرش های فر شکل می گیرد تا ایفای نقش وی در جامعه مطلوب شناخته شود.یادگیری و به کارگیری مهارت های اجتماعی و چگونگی برقراری ارتباط مناسب با دیگران از مولفه های اصلی رشد اجتماعی است.
نوجواناني كه خوداگاهي و اعتماد به نفس و شايستگي اجتماعي بيشتری دارند، در يادگيری قابليت بيشتری از خود نشان مي دهند و به هنگام مواجهه با چالش ها سخت كوش تر هستند و تلاش بيشتری مي کنند(لارسون[4] 1992، 77). همچنين نوجواناني دارای هوش هيجاني و مهارت های هيجاني _اجتماعي بالا از مشکلات هيجاني و بيش فعالي كمتری برخوردارند و رفتارهای اجتماعي مناسب تری از خود نشان مي دهند(پولو[5] 2004).
1-2- شایستگی اجتماعی
شایستگی اجتماعی به رفتارها و مهارت های اجتماعی، شناختی و عاطفی اشاره می کند که افراد برای سازگاری اجتماعی بهتر به آن ها نیاز دارند (برانسون[1] ۲۰۰۰، ۲۳).
شایستگی اجتماعی توانایی مراقبت از خود، یاری رساندن و مراقبت از دیگران است. شایستگی اجتماعی را مشتمل بر چهار مؤلفه می دانند:
الف) مهارت های شناختی که شامل خزانه ی اطلاعات، مهارت های پردازش و کسب اطلاعات و توانایی تصمیم گیری است.
ب) مهارت های رفتاری که شامل مذاکره، ایفای نقش، ابراز وجود، مهارت های محاوره ای برای شروع و تداوم تعاملات اجتماعی و یادگیری رفتار دوستانه با دیگران است.
ج) مهارت های هیجانی و عاطفی، برای برقراری ارتباط مؤثر با دیگران، ایجاد و گسترش اعتماد و روابط حمایتی دو جانبه، شناسایی و پاسخ دهی مناسب به علائم هیجانی در تعاملات اجتماعی و مدیریت استرس می باشد. د) مهارت های انگیزشی شامل ساختار ارزشمند فرد، سطح رشد اخلاقی و احساس اثربخشی و کنترل فرد و در نهایت احساس خودکارآمدی می باشد ( فلنرليس و فیلیپس۱۹۹۰).
شایستگی اجتماعی در واقع به مهارتها و رفتارهای اجتماعی، عاطفی و شناختی که کودکان برای سازگاری اجتماعی موفق نیاز دارند، اشاره دارد. مهارت ها و رفتار های لازم برای رشد اجتماعی مناسب، با توجه به سن و موقعیت افراد متفاوت است. برای مثال، یک کودک با شایستگی اجتماعی بالا، متفاوت از یک نوجوان با شایستگی اجتماعی بالا رفتار می کند.
شایستگی اجتماعی کودک به عوامل مختلفی بستگی دارد که شامل مهارتهای اجتماعی، آگاهی اجتماعی و اعتماد به نفس است. اصطلاح مهارت های اجتماعی نشان می دهد که یک کودک در روابط بین فردی و موقعیت های مختلف توانایی انتخاب بهترین رفتار را دارد یا خیر.
1-1-2- انواع مهارت های اجتماعی
فلنر و همکاران چهار دسته مهارت اجتماعی را معرفی می کنند:
مهارت های شناختی، مهارت های رفتاری، صلاحیت عاطفی و نقش انگیزشی به عنوان اصلی ترین جنبه های شایستگی اجتماعی است.
مهارت های شناختی: مهارت ها و توانایی های تصمیم گیری یا داوری، توانایی های یادگیری و به دست آوردن اطلاعات
مهارتهای رفتاری: مذاکره، ایفای نقش، شجاعت، محافظت، مهارت هایی برای شروع و ادامه مکالمه و توانایی رفتار مناسب با دیگران.
صلاحیت عاطفی: توانایی تحریک عاطفی مناسب و برقراری ارتباط مثبت با دیگران، توانایی ایجاد و گسترش اعتماد و حمایت عاطفی در روابط با دیگران را شامل می شود.
2-1-2- عوامل موثر در شایستگی اجتماعی نوجوانان
شایستگی اجتماعی اصطلاح گسترده تری است که برای توصیف اثربخشی اجتماعی نوجوان به کار می رود. علاوه بر مهارت های اجتماعی و هوش هیجانی، عواملی مانند روابط خانوادگی، اعتماد به نفس یا اضطراب اجتماعی، می تواند بر شایستگی اجتماعی نوجوان تأثیر بگذارد. شایستگی اجتماعی همچنین می تواند تحت تأثیر زمینه های اجتماعی و میزان تطابق بین مهارت ها، علایق و توانایی های فرد و مهارت همسالان باشد که در ادامه به تفصیل در مورد این موارد بحث خواهیم کرد.
2-2- روابط با همسالان
در دوران نوجوانی، روابط همسالان برای کودکان از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
یکی از اتفاقات مهم دوره نوجوانی تشکیل هویت و ایجاد نوع خاص شخصیت نوجوان است. نوجوانان به خصوص در رابطه با همسالان خود نقش های متفاوتی را امتحان و تجربه می کنند تا به هویت دلخواه خود نزدیک شوند. موضوع مهم در این دوره این است که نوجوانان از والدین خود فاصله می گیرند و گرایش شدیدی به همسالان خود پیدا می کنند. البته روابط با همسالان می تواند زمینه ساز رشد فرد گردد و این فرصت را برای نوجوان ایجاد می کند که روابط بین فردی و صمیمیت خود را بهبود بخشد.
3-2- زمینه های خانوادگی
از آنجا که خانواده زمینه اصلی توسعه اجتماعی است، می تواند به پیشرفت و صلاحیت اجتماعی فرزندان کمک کند یا مانع آن شود. برخی محققان حدس زده اند كه منشأ صلاحیت اجتماعی را می توان در دوران شیرخوارگی، در كیفیت رابطه دلبستگی والدین و فرزند یافت. مطالعات نشان داده است، کودکانی که والدین آنها نسبت به پریشانی و مشکلات فرزندان خود حساس هستند، اضطراب کمتری را تجربه می کنند و تحریک پذیری کمتری دارند و از نظر عاطفی بهتر عمل می کنند.
در مقابل، والدینی که نسبت به سیگنالهای نوزاد خود متناقض و بی حس هستند، احتمالاً دارای کودکانی مضطرب و تحریک پذیر هستند که تسکین آنها دشوار است. این کودکان ممکن است هر کدام از این دو الگورا یاد بگیرند. ممکن است از عدم حساسیت والدین خود الگو بگیرند و برای جلب توجه به رفتارهای ناسازگار روی آورند. اگر آنها این رفتارهای ناسازگارانه اجتماعی را در تعاملات خود با گروه همسالان تکرار کنند ممکن است از سوی همسالان خود طرد شوند.
4-2- نقش ها و انتظارات انگیزشی
شامل سه حوزه انگیزشی جداگانه است که در صلاحیت اجتماعی مهم هستند: ساختار ارزش فردی، سطح رشد رفتار، اثربخشی و کنترل خود (فلنر[1]، 2001).
خانواده و عملکرد آن یکی از مهمترین عوامل مؤثر در ایجاد شایستگی اجتماعی است.
نظریه یادگیری اجتماعی بیان می کند که افراد مهارت های ارتباطی را از خانواده خود یاد می گیرندو از این مهارت ها هنگام مواجهه با شرایط جدید استفاده می کنند (بندورا[2]، 1971).
همچنین نظریه سیستم ها معتقد است كه نظام خانواده بر دوستی افراد تأثیر می گذارد (مینوچین، 1974).
به عنوان مثال در یک تحقیق رابطه مثبت بین روابط والدین و بزرگسالان و روابط آنها با دوستان نشان می دهد که درگیری والدین و مشکلات طلاق آنها باعث کاهش احترام و رابطه دوستانه در بین نوجوانان می شود (اسلامی، 2001).
5-2- حمایت اجتماعی
منابع استرس زا و حمایت اجتماعی مؤلفه های اصلی نظریه فرآیند استرس هستند (پیرلین[1]، 1999)، که استدلال می کند استرس می تواند سلامت روان را تضعیف کند در حالی که حمایت اجتماعی ممکن است به عنوان یک منبع محافظ در مقابل استرس باشد. مطالعات قبلی به وضوح نشان می دهد که استرس سلامت و رفاه را تضعیف می کند و فشارهای روابط با اعضای خانواده نوعی استرس مضاعف تولید می کند.
حمایت اجتماعی نقش مقابله ای موثر در برابر اثرات مخرب استرس دارد و به واسطه افزایش عزت نفس می تواند بهزیستی را ارتقا بخشد. بهزیستی در واقع شامل دیدگاه های مثبت تری نسبت به خود است (فوکوکاوا[2] و همکاران.، 2000). کسانی که از اعضای خانواده خود حمایت می کنند، ممکن است احساس اعتماد به نفس بیشتری داشته باشند، و این اعتماد به نفس می تواند باعث خوش بینی فرد، افزایش سلامت روانی و تشویق به عملکرد مثبت او شود (سیمیستر[3] و همکاران، 2003).
اعضای خانواده همچنین ممکن است رفتارهای اجتماعی یکدیگر را کنترل کنند و یکدیگر را تشویق کنند که بتوانند به شیوه های سالم تری رفتار کنند و از خدمات درمانی به طور مؤثری استفاده کنند (کوهن، 2004 ؛ تومر، الج و امبرسون، 2014).
استرس فشار روابط می تواند منجر به فرآیندهای فیزیولوژیکی شود و عملکرد سیستم ایمنی بدن را مختل کند، بر روی سیستم قلبی عروقی تأثیر بگذارد و خطر ابتلا به افسردگی را افزایش دهد (گراهام، کریستین[4]، و کیکولت-گلاسر، 2006 ؛ کیکولت-گلاسر و نیوتن، 2001). بدیهی است که کیفیت روابط خانوادگی می تواند عواقب قابل توجهی برای بهزیستی داشته باشد.
7-2- سلامت روان
گلدشتاین سلامت روان را تعادل بین افراد و محیط در رسیدن به خودشکوفایی می داند (سادوک[1]، 2003).
درواقع سلامت روان یکپارچگی جنبه های شناختی، عاطفی و ارتباطی فرد در تعامل با محیط است که به منظور کسب رشد متوازن و مثبت صورت می گیرد(تام؛2011).یکی از ویژگی های مهم روانی افراد سالم احساس بهزیستی است (کازوکو، 2006).
لغت بهزیستی روانشناختی به معنای خوب بودن، زندگی در محیطی غنی، ارزشمند بودن برای دنیا و لذت بردن از زندگی تعریف شده است (الم و ریزوی؛2012).
بسیاری از کودکان با اختلالات روانشناختی خود به بزرگسالی می رسند. در برخی از اختلال ها سن شروع اختلال 13-15 سالگی است و در مواردی قبل از 7 سالگی نشانه های اختلال ظاهر می شود.
شناخت زودهنگام مشکلات کودکان هم برای فرد و هم برای جامعه بسیار مهم است.
اگر مشکلات کودکان و نوجوانان حل نشود و آن ها با این مشکلات بزرگ شوند پیوسته دارای اختلال روان شناختی خواهند بود. بسیاری از بزرگسالانی که مشکل اضطراب دارند این اختلال را از زمان کودکی خود همراه داشته اند(لاست و همکاران؛ 1987).
1-7-2- اختلال سلوک
کودکان و نوجوانانی که دارای اختلال سلوک هستند معمولا 4 نوع الگوی رفتاری را در خانواده های خود تجربه می کنند:
- نامتعادل بودن والدین
- طرد نوجوان از سوی پدر و مادر
- نبودن انضباط یا سرپرستی خوب برای کودکان
- کشمکش و تعارض در خانواده (هترینگتون و همکاران؛ 1993).
والدین کودکان مبتلا به اختلال سلوک خود اغلب نامتعادل اند و ناسازگاری و خشم و گاه رفتارخلافکارانه بروز می دهند.
مشکلات زناشویی هم ممکن است در رفتار ستیزه جویانه ی کودکان سهم داشته باشد(مان و مک کنزی؛ 1996). پدر یا مادر بسیاری از کودکان با اختلال سلوک اختلال شخصیت ضد اجتماعی دارند(راتر و کوین تن 1984).
2-7-2- مفهوم خانواده
خانواده چیزی بیش از مجموعه افرادی است که در یک فضای مادی و روانی خاص به سر می برند.
خانواده یک نظام اجتماعی و طبیعی است که ویژگی های خاص خود را دارد. این نظام اجتماعی مجموعه ای از قواعد و اصول را ابداع و برای اعضای خود نقش های متنوعی تعیین می کند. علاوه بر این، خانواده از یک ساختار نظامدار قدرت برخوردار است، صورت های پیچیده ای از پیام رسانی های آشکار و نهان را بوجود می آورد، و روش های مذاکره و مسئله گشایی مفصلی را در اختیار دارد که به آن اجازه می دهد تا تکالیف مختلفی را با موفقیت به انجام برساند.
رابطه اعضای این خرده فرهنگ رابطه ای عمیق و چند لایه ای است که عمدتا براساس تاریخچه مشترک، ادراکها و فرض های مشترک و درونی شده راجع به جهان، و اهداف مشترک بنا شده است.
2-3- روش تحقیق و بیان متغیرها
تحقیق حاضر توصیفی و از نوع همبستگی می باشد. متغیر الگوهای ارتباطی خانواده و متغیر جو عاطفی خانواده به عنوان متغیر های پیش بین، و متغیر شایستگی اجتماعی به عنوان متغیر ملاک در نظر گرفته شده است.
3-3- جامعه آماری
جامعه مورد مطالعه در تحقیق حاضر عبارتند از 800 نفر از دانش آموزان دختر سال دهم دوره متوسطه ناحیه 4 شهر کرج.
4-3- حجم نمونه و روش نمونه گیری
در این تحقیق با توجه به ویژگی های جامعه آماری، برای براورد حجم نمونه، از شیوه ی نمونه گیری به روش تصادفی نسبت حجم نمونه بر طبق جدول مورگان استفاده شده و حجم نمونه پژوهش حاضر 260 نفر از دانش آموزان دختر سال دهم می باشد.
5-3- ابزار پژوهش
در این پژوهش به منظور گرداوری اطلاعات لازم و داده های تجربی برای حمایت از فرضیه ها از 3 پرسشنامه استفاده می شود:
فهرست مطالب
چکیده 1
فصل اول
کلیات تحقیق
1-1- مقدمه 3
2-1- بیان مساله 4
3-1- اهمیت و ضرورت تحقیق 6
4-1- اهداف تحقیق 7
5-1- فرضیه های تحقیق 8
6-1- تعریف مفهومی و عملیاتی واژه ها 8
1-6-1- شایستگی اجتماعی 8
2-6-1- الگوهای ارتباطی خانواده 8
3-6-1- جو عاطفی خانواده 8
فصل دوم
پیشینه و ادبیات تحقیق
1-2- شایستگی اجتماعی 11
1-1-2- انواع مهارت های اجتماعی 11
2-1-2- عوامل موثر در شایستگی اجتماعی نوجوانان 12
2-2- روابط با همسالان 12
4-2- نقش ها و انتظارات انگیزشی 16
5-2- حمایت اجتماعی 17
6-2- مداخلات در ارتقاء شایستگی اجتماعی 20
7-2- سلامت روان 22
1-7-2- اختلال سلوک 23
2-7-2- مفهوم خانواده 23
3-7-2- روابط خانوادگی 24
4-7-2- تأثیر طلاق بر شایستگی اجتماعی کودکان و نوجوانان 29
5-7-2- عملکرد خانواده 30
6-7-2-الگوهای ارتباطی خانواده 31
1-6-7-2- ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده 32
2-6-7-2 -انواع الگوهای ارتباطی خانواده 34
8-2- جو عاطفی خانواده 35
9-2- تحقیقات پیشین 40
1-9-2- تحقیقات خارجی 40
فصل سوم
روش تحقیق
1-3- مقدمه 45
2-3- روش تحقیق و بیان متغیرها 45
3-3- جامعه آماری 45
4-3- حجم نمونه و روش نمونه گیری 45
5-3- ابزار پژوهش 46
6-3- روش جمع آوری اطلاعات 47
7-3- روش تجزیه و تحلیل داده ها 47
فصل چهارم
یافته های تحقیق
1-4- مقدمه 50
2-4- اطلاعات جمعیت شناختی 50
3-4- آمار توصیفی 50
4-4- سوالات پژوهش 57
فصل پنجم
بحث و نتیجه گیری
1-5- بحث و نتیجه گیری 59
2-5- محدودیت ها 63
3-5- پیشنهاها 63
1-3-5- پیشنهادهای کاربردی 63
2-3-5- پیشنهادهای پژوهشی 64
منابع و مآخذ 65
مقاله فوق دارای صفحه مشخصات، جدول، پاورقی، فهرست مطالب (فصل بندی شده) و 72 صفحه متن (در قالب 
و 
) با رعایت کامل صفحه بندی می باشد. همچنین فونت های کار شده برای متن مقاله B Lotus(14) و برای تیترهای داخل مقاله B Lotus می باشند.
قیمت این مقاله 24200 تومان می باشد، جهت دریافت کامل متن مقاله (قابل ویرایش) بالای صفحه روی پرداخت و دریافت کلیک کنید
مشاهده فهرست مقالات اجتماعی، حقوقی و سیاسی 
نوشته شده در 23 شهریور ۱۴۰۱ توسط بهنام پروندی
لطفا پس از بهره مندی از مطالب فوق با نظر گرمت به من انرژی مثبت تزریق کن 🙂
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.