علم حضرت زهرا

«علم حضرت زهرا»

چکیده  

شخصیت زهرا (س) از هر نظر الگویی برای همه مردم می باشد، شایسته است که در کنار همه ابعاد وجودی آن حضرت به بعد علمی و شخصیت عمیق او اشاره کنیم، وقتی بتوانیم عصمت را که شرط هر پیشوایی است با دلایل مبرهن ثابت کنیم می توانیم علم را برای ایشان شرط لازم لحاظ کنیم.

مقدمه

بسم الله الرحمن الرحیم

اللّهُمَّ صَلَّ عَلی فاطِمهَ و أبیها و بَعلِها و بَنیها و سِرِّ المُستَودَعِ فیها بِعَدَدِ ما أحاطَ بِهِ عِلمُک

     چگونه می توان در رسای جلوه نور جز با توسل از منبع نور سخن گفت؟ و چگونه بشر خاکی و آلوده به گناه و مخلوق از «صلصالٍ من حَمَاً مسنون» جز به یاری معصوم و اقتباس از انوار کلمات مقام ولایت می تواند روزنه ای به سوی شناخت صدیقه کبری (ع) باز کند؟

سخن از علم است و عالم، عبد است و عابد، عصمت است و معصومیت، محدثَه ای که علم ازل تا ابد در وجود منورش نهاده شده است و سخن از زهراست که مصحف مبارک او یکی از منابع علوم معصومین (علیهم السلام) می باشد و او تا زنده بود گویی نبوت ادامه داشت، که امیرالمؤمنین علیه السلام وی را «بقیه النبوه» خواند.

کلیات

1. تعریف و تبیین موضوع: موضوع تحقیق، با عنوان علم و دانش حضرت زهرا (س) در آیینه آیات و روایات به بیان ویژگیها و فضائل علمی حضرت می پردازد، با این توضیح که بعد از تعریف اینکه، فاطمه کیست و چگونه عصمت را برای ایشان ثابت می کنیم به بیان تعریف علم و انواع مختلف علم و قرار گرفتن حضرت زهرا (س) در جرگه معصومین به ودیعه گذاشتن علوم را در نهاد معصومین علیهم السلام بررسی می کنیم، و علم را در وجود مقدسه آن خانم تحلیل می کنیم و ابعاد مختلف علم را در آن شخصیت بزرگوار تبیین می نمائیم.

فاطمه زهرا علیها السلام کیست؟

«زَهَرَ نُوُرها لِأهلِ السَّماءِ کَما یَزهَرُ نُوُر الکَواکِبِ لِأهلِ الأَرضِ»[1]

«نور فاطمه چنان بر اهل آسمان می درخشد که نور ستارگان بر اهل زمین» امام صادق (علیه السلام)

زهره زهرایی که از نور عظمت الهی خلق شده، آنچنان آسمان و زمین به نور وجودش روشنایی یافته که ملائکه به سجده افتادند. و درباره عظمت آن نور، از حضرت حق پرسیدند[2].

اسم آن خانم، فاطمه است و برای آن بزرگوار هشت لقب ذکر کرده اند: صدیقه، راضیه، مرضیه، زهرا، بتول، عذری، مبارکه و طاهره[3]. از بعضی روایات ذکر می شود که زکیه و محدثه از القاب آن خانم است و کنیه او ام ابیهاست[4]. در یک تعبیر این خانم فاطمه (سلام الله) نامیده شده به دلیل اینکه از علوم و دانشهای بشری بی نیاز بود[5].

عمر آن بزرگوار تقریباً هجده سال است. در روز جمعه بیستم جمادی الثانی سال دوم[6] یا پنجم[7] بعثت به دنیا آمد و سال یازدهم پس از هجرت، سوم جمادی الثانی[8] به دست گردانندگان سقیفه بنی ساعده شهید شد. شخصیت حضرت زهرا را با این بحث کوتاه نمی توان معرفی کرد و آنچه در اینجا آورده می شود، قطره ای از دریای فضیلت آن صدیقه شهیده است[9]. 

عصمت فاطمه (سلام الله علیها)

معصوم در لغت به معنای محفوظ و ممنوع است و در اصطلاح به شخصی معصوم گفته می شود که از خطا و اشتباه و گناه در امان و محفوظ باشد. کسی را معصوم گویند که چشم بصیرتش باز باشد و حقایق جهان هستی را بالعیان مشاهده کند و بواسطه ارتباط و اتصالی که با عالم ملکوت دارد و با تاییدات غیبی از گناه و نافرمانی خودداری کند و خطا و اشتباه و عصیان در ساحت وجود مقدسش راه نداشته باشد. مقام شامخ عصمت بواسطه ادله و براهین عقلی و نقلی برای پیغمبران به اثبات رسیده است. امامیه معتقدند که جانشینان پیغمبر و امامان دوازده گانه نیز باید معصوم باشند و برای اثبات عصمت آنان نیز براهین و دلیلهایی اقامه شده است که در بخش آینده به بیان آن می پردازیم[1].

حضرت فاطمه زهرا (س) تنها زن معصوم اسلام است، که عصمت او ریشه قرآنی و حدیثی دارد و تاریخ بزرگ زندگی پرافتخارش، شاهد بزرگ دیگری در این مقوله می باشد.

فاطمه (س) پیش از آنکه متولد گردد، نطفه اش از غذای پاک بهشتی در صلب پیامبر خدا (ص) و آنگاه خدیجه قرار داده شده و در رحم مادر، پناه و انیس او به حساب آمده و هنگام ولادت، با فرستادگان غیبی به سخن پرداخته و سپس در مدت محدود حیاتش صدها کرامت محیرالعقول نشان داده است و همگی اینها از عصمت آن بانوی گرانقدر حکایت دارد.

2-2- شهادت قرآن بر عصمت فاطمه (س)

     پروردگار عالم در قرآن مجید (سوره احزاب آیه 33) می فرمایند:

إنَّما یُریدُ اللهَ لِیُذهبَ عَنکُمُ الرِّجسَ أهلَ البَیتِ وَ یُطَّهِرَکم تَطهیرا.

خداوند فقط می خواهد پلیدی و گناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملاً شما را پاک گرداند.

3-2- گواهی رسول خدا (ص) بر عصمت فاطمه

رسول گرامی (ص) اسلام در احادیث زیادی که از طریق شیعه و سنی نقل شده است فاطمه (س) را پاره تن خود معرفی نموده و فرموده است: هر کس او را دوست بدار مرا دوست داشته و دشمن او دشمن من و خداست. در اینجا به ذکر نمونه ای از این احادیث می پردازیم:

4-2- استدلال امیرالمؤمنین در عصمت فاطمه (علیها السلام) بر آیه تطهیر[1]

وقتی خلیفه اول بعد از رحلت رسول خدا (ص) فدک را غصب کرد و حضرت زهرا (س) با او به احتجاج و مجادله پرداخت، امیرالمؤمنین علی (ع) نیز پس از سخنرانی و خطبه حضرت زهرا (س) در مسجد، به مسجد رفته و از جمله سخنانش خطاب به ابوبکر فرمود:

یا ابابکر! بگو ببینم قرآن خوانده ای؟

ابوبکر: بلی خوانده ام.

علی (ع): بگو ببینم آیه تطهیر: «إنَّما یُریدُ اللهَ لِیُذهبَ عَنکُمُ الرِّجس أهلَ البَیتِ وَ یُطَّهِرَکم تَطهیرا» (احزاب آیه 33) در حق ما نازل شده یا در حق دیگران؟

ابوبکر: در حق شما نازل شده؟

علی (ع): اگر کسی شهادت دهد که فاطمه (س) کار بدی انجام داده چه می کنی؟ آیا شهادت او را می پذیری؟

5-2- برتری فاطمه (س) بر پیامبران پیشین، عصمت او را ثابت می کند[1]

بدون شک که حضرت رسول (ص) در میان همه مخلوقات عالم، برترین آنان است و اگر نور پاک او نبود و قدم به هستی نمی گذاشت، بدون تردید، خداوند متعال دیگر موجودات را خلق نمی کرد[2].

در احادیثی که به طریق عامه و خاصه نقل شده، پنج تن آل عبا همگی نور واحد هستند، هر چند برتری پیامبر (ص) بر دیگران مسلم است. حضرت علی (ع) می فرمایند: رسول خدا (ص) به نزد ما آمدند، در حالیکه من در خواب بودم، او بعد از مذاکره با دخترش به او فرمودند: «انی و ایّاک و هذین و هذا الراقد فی مکان واحد.» یعنی من و تو (دخترم)، و این حسن و این حسین و کسیکه خوابیده (علی (ع)) در یک مکان و منزلت می باشیم[3]. 

6-2- گواهی ملائکه بر عصمت فاطمه[1]

از روایات متعددی استفاده می شود که جبرئیل و سایر ملائکه آسمانها، بر حضرت فاطمه (س) نازل شده و با وی به مکالمه و مصاحبه پرداخته و در ضمن سخنان خود، در فضائل و مناقب آن بانوی گرامی، مطالبی می گفتند که عصمت آن بزرگوار از آنها ثابت می شود.

قال رسول الله (صلی اله علیه و آله و سلم): «… إبنَتی فاطِمَه، و إنَّها لَسیِّدهَ نِساءِ العالَمینَ فَقیلَ: یا رَسُولَ الله! اَهِیَ سَیِّدَهُ نِساء عالَمِها؟ فَقالَ: ذاکَ لِمَریم بِنتِ عمران، فَامّا إبنَتی فاطِمهُ فَهِیَ سَیِّدَهُ نِساءِ العالمینَ مِن الاوَّلینَ و الاخرینَ و إنَّها لَتَقُوم فی مِحرابَها فَیُسَلِّمُ عَلیها سَبعُون اَلف مَلَکٍ مِنَ المَلائِکَهِ المُقَرَّبینَ وَیُنا دونَها بما نادَت بِهِ المَلائِکهُ مَریَمَ فَیَقولونَ یا فاطِمَهِ! أنَّ الله اصطَفیکِ و طَهَّرکِ وَاصطَفیکِ عَلی نساءِ العالَمینَ.

پیامبر خدا (ص) فرمودند: دخترم فاطمه سرور زنان عالمین است. از او سؤال شد یا رسول الله! سرور زنان زمان خودش؟ فرمودند: این امتیاز محدود، مربوط به حضرت مریم است، ولی دخترم فاطمه برترین زن عالمیان از اولین و آخرین است. او هنگامی که در محراب عبادتش قرار می گیرد، هفتاد هزار ملائکه از مقربین درگاه الهی بر او سلام و درود می فرستند و او را مخاطب قرار می دهند، با آن جمله ای که مریم را مخاطب قرار داده بودند و چنین می گویند: ای فاطمه! خداوند تو را برگزیده، پاک ساخته و تو را بر تمام زنان عالمیان برتری داده است.

…

2-2- بیان علم معصومین در قرآن

و اذا جائَهم امرٌ من الامن او الخوفِ اذا اعُوا به و لَو ردُّوه الی الرسول و الی اولی الامر منهم لَعَلِمَهُ الذِینَ یَستَنبطُونَهُ مِنهُم و لو لا فَضلُ اللهِ علیکم و رحمتُه لِأتَّبَعتُمُ الشیطانَ الّا قلیلاً

«و هنگامی که خبری از پیروزی یا شکست به آنها برسد (بدون تحقیق) آن را شایع می کنند، در حالیکه اگر آن را به پیامبر و  اولوالامر از میان مسلمین که آگاهی کافی و قدرت تشخیص دارند، ارجاع دهند آنها که اهل ریشه یابی مسائل هستند از آن، آگاه خواهند شد و اگر فضل و رحمت خدا نبود همة شما جز عده کمی از شیطان پیروی می کردید!»[1]

و در آیه دیگری می فرماید: فَاسئلوا اهل الذِّکر ان کنتم لاتَعلَمون: «از کسانی که اهل علم و دانشند بپرسید اگر چیزی را نمی دانید».[2]

آیه نخست نشان می دهد که افرادی از بین مسلمانان بدون اینکه خود بخواهند در جهت پخش شایعات که احتمالاً بوسیله دشمنان اسلام و منافقان ساخته و پرداخته می شد، قرار می گرفتند، گاه شایعه پیروزی و گاه شایعه شکستها و شایعات دیگر و این امر مایه غفلت و بی خبری و گاه سبب تضعیف روحیه مسلمانان می شد. قرآن می فرماید: «مسلمانان در این گونه مسائل مهم اجتماعی که از آن آگاهی ندارند به پیامبر اسلام یا اولوالامر مراجعه کنند». اولی الامر یعنی صاحبان فرمان، و مطمئناً در این آیه به معنی فرماندهان جنگی نیست، چرا که به دنبال آن می گوید: آنهایی که استنباط امور می کنند (یعنی مسائلی را ریشه یابی می کنند، از این گونه امور آگاهند، و آنها که آگاهی ندارند باید به آنها مراجعه کنند. «یستنبطونه» از ماده «نبط» بر وزن «فقط» در اصل به معنی نخستین آبی است که از چاه می کشند و از ریشه های زمین خارج می شود، از این رو به دست آوردن هر حقیقتی را از دلائل و شواهد مختلف استنباط می گویند). 

3-2- عصمت امام[1]

عصمت ائمه معصومین (ع) را می توان با استفاده از این آیه شریفه استنباط کرد: «لاینال عهدی الظالمینِ»[2] که اعطاء مناصب الهی را به کسانی که آلوده به گناه باشند نفی می کند. و نیز می توان از آیه «اولی الامر»[3] که اطاعت مطلق از ایشان را لازم شمرده و آنرا قرین اطاعت رسول خدا (ص) قرار داده چنین استفاده کرد که هیچگاه اطاعت ایشان منافاتی با اطاعت خدای متعال نخواهد داشت پس امر به اطاعت ایشان به طور مطلق، به معنای ضمانت عصمت است.

عصمت اهل بیت (ع) با آیه تطهیر نیز قابل اثبات است: «إنَّما یُریدُ اللهَ لِیُذهبَ عَنکُمُ الرِّجس أهلَ البَیتِ وَ یُطَّهِرَکم تَطهیرا»[4] اراده تشریعی الهی درباره تطهیر بندگان به جز اهل بیت (ع) به کسی اختصاص ندارد و اراده تکوینی خداوند تخلف ناپذیر است چنانکه در جای دیگر می فرمایند: «اِنََّما امرُهُ اذا ارادَ شیئاً یقولَ له کن فیکونُ»[5] و تطهیر مطلق نفی هر گونه رجس و پلیدی، همان عصمت است. ولی می دانیم هیچ طایفه ای از مسلمانان، ادعای عصمت هیچ یک از منسوبان پیامبر (ص) را ندارند به جز شیعه که معتقد به عصمت زهرا (س) و ائمه دوازده گانه (ع) هستند.[6]

تذکر این نکته لازم است که بیش از هفتاد روایت که اغلب آنها را علماء اهل سنت نقل کرده اند دلالت دارند بر این که آیه شریفه، در شأن «خمسه طیبه» نازل شده است. و شیخ صدوق از امیر مؤمنان (ع) نقل کرده است که رسول خدا (ص) فرمودند: یا علی! این آیه در مورد تو و حسن و حسین و امامان از نسل تو نازل شده است. پرسیدم، امامان بعد از شما چند نفرند؟ فرمود: تو یا علی، و بعد حسن، و بعد حسین، و بعد از وی فرزندش علی، بعد از وی فرزندش محمد، و بعد از وی فرزندش جعفر، و بعد از وی فرزندش موسی، و بعد از وی فرزندش علی، و بعد از وی فرزندش حسن و سپس فرزندش حجت خدا. بعد افزود: این چنین، نامهای ایشان بر ساق عرش الهی نوشته است، و من از خدای متعالی پرسیدم که اینها نام چه کسانی است؟ فرمود: یا محمد، ایشان امامان بعد از تو هستند که تطهیر شده و معصومند و دشمنان ایشان مورد لعنت من خواهند بود[7]. 

…

صحیفه فاطمه (س) به نقل جابر[1]

جابر بن عبدالله انصاری از جمله نزدیکترین افراد از صحابه پیامبر به اهل بیت، مخصوصاً به حضرت فاطمه (س) می باشد. او سلام پیامبر خدا را به حضرت امام باقر (ع) رسانید و در کنار آن امام بزرگ قرار گرفت.

حضرت امام صادق (ع) می فرمایند: روزی پدرم به جابر گفت: من سؤال خصوصی دارم و می خواهم از تو بپرسم، چه زمانی برایتان مقدور است؟

جابر گفت: هر وقت بخواهید حاضرم کسب فیض نمایم.

امام باقر (ع) با وی محرمانه دیدار کرد و سپس پرسید: جابر! بگو ببینم لوحی که در دست مادر فاطمه (س) دیده ای چگونه بود؟ و از او در مورد آن لوح چه شنیدی؟

جابر گفت: سوگند به خدا روزی پس از ولادت امام حسین (ع) برای عرض تهنیت به حضور آن بانو رسیدم، ناگاه لوح سبز رنگی را در دست او دیدم که مثل زمرد می درخشید و در آن نوشته هایی سفید رنگ مانند نور خورشید جلب توجه می کرد و به وی گفتم: پدر و مادرم فدایت باد ای دختر پیامبر! این لوح چیست و در آن چه نوشته است؟ فرمودند: این لوحی است که از جانب خدا و توسط پیامبر (ص) برای من هدیه شده و در آن نام رسول خدا (ص) و شوهرم امیر المؤمنین (ع) و فرزندانم درج گردیده است.

جابر می گوید: من از روی آن نوشته ها استنساخ کردم، از جمله نام پیامبر خدا (ص) و نام یکایک ائمه اطهار را از حضرت علی (ع) تا قائم آل محمد صلوات الله علیهم اجمعین همراه با نام پدر آنها آمده بود.

حضرت امام باقر (ع) آنگاه فرمودند: یا جابر! می توانی آنرا برای من عرضه کنی؟ جابر لوح را آماده کرد و در مقابل خود گذاشت و حضرت امام باقر (ع) بدون توجه به آن لوح آنچه در آن آمده بود را از حفظ قرائت کرد.

جابر می گوید: من دقیقاً به لوح خود نگاه می کردم، آنچه حضرت می خواند حتی یک حرف با لوحی که در نزد من بود اختلاف نداشت[2]. 

فهرست منابع

* قرآن کریم

1. استادی، رضا، امامت در چند درس، قم، هجرت، 1361 ش.
2. امانی و دیگران، محمدجعفر، اعتقاد ما (شرح فشرده ای از عقاید شیعه امامیه)، قم، نسل جوان، 1375 ش.
3. و …

فهرست مطالب

مقدمه 1
کلیات 3
روش تحقیق 5

بخش اول
فصل 1 8
فاطمه زهرا علیها السلام کیست؟ 8
فصل 2 12
عصمت فاطمه (سلام الله علیها) 12
2-2- شهادت قرآن بر عصمت فاطمه (س) 12
3-2- گواهی رسول خدا (ص) بر عصمت فاطمه 13
4-2- استدلال امیرالمؤمنین در عصمت فاطمه (علیها السلام) بر آیه تطهیر 15
5-2- برتری فاطمه (س) بر پیامبران پیشین، عصمت او را ثابت می کند 17
6-2- گواهی ملائکه بر عصمت فاطمه 19

بخش دوم
فصل 1 23
معنای لغوی علم 23
2-1- تعریف اصطلاحی علم 24
3-1- انواع علم 24
فصل 2 27
اثبات علم ائمه معصومین علیهم السلام 27
2-2- بیان علم معصومین در قرآن 28
3-2- عصمت امام 33
4-2- علم معصومین از نظر حدیث 35
5-2- گنجینه های علم 37
6-2- منابع علمی معصومین 39
7-2- اقسام علم معصومین 46

بخش سوم
فصل 1 49
اثبات علم فاطمه سلام الله علیها 49
2-1- عالم به طفیلی فاطمه (س) 51
فصل 2 53
بیان محدثه بودن 53
2-2- جبرئیل در حضور فاطمه (س) 54
3-2- جبرئیل حامل سلام خدا به فاطمه 55
4-2- صفوف ملائکه در حضور فاطمه 55
فصل 3 57
علم بی نهایت 57
2-3- مصحف فاطمه 57
3-3- محتوی مصحف چه بود؟ 59
4-3- در چه زمانی مصحف نازل شد؟ 60
5-3- آگاهی از حوادث 61
6-3- اطلاع از شهادت 62
7-3- آگاهی از لحظه شهادت 64
فصل 4 66
میزان توانایی علمی فاطمه 66
2-4- برتری علم فاطمه (س) بر دیگران 67
3-4- فاطمه (س) در میدان آموزش 69
4-4- ارزشمندی یک حدیث از دیدگاه فاطمه 70
5-4- یا فاطمه! من از شیعیان شما هستم؟ 72
6-4- حیای بی نهایت 73
فصل 5 75
عروج عالمانه 75
2-5- نمونه هایی از گفتار حضرت زهرا (س) 78

نتیجه گیری 81
ارائه پیشنهاد 84
فهرست منابع 85

مقاله فوق دارای صفحه مشخصات، پاورقی، فهرست مطالب (فصل بندی شده) و 87 صفحه متن (در قالب و ) با رعایت کامل صفحه بندی می باشد. همچنین فونت های کار شده برای متن مقاله  B Zar(14) و برای تیترهای داخل مقاله B Titr می باشند.

قیمت این مقاله 23200 تومان می باشد، جهت دریافت کامل متن مقاله (قابل ویرایش) بالای صفحه روی پرداخت و دریافت کلیک کنید

مشاهده فهرست مقالات مذهبی

نوشته شده در 18 آذر ۱۴۰۰

لطفا پس از بهره مندی از مطالب فوق با نظر گرمت به من انرژی مثبت تزریق کن 🙂