«زبان عربی»
مقدمه
«انا انزلناه قرآناً عربیاً لعلکم تعقلون»
هدف از آمدن قرآن و هدف از بعثت رسول اکرم (ص) و به عبارت دیگر هدف از آمدن همه ی پیامبران وهمه ی کتابهای آسمانی همانا آموزش و پرورش است.
پیغمبر با معجزه و قرآن برای آموزش و پرورش آمده است. یعنی بعثت، هدف قرآن یکی تهذیب نفس (تربیت) و بالا بردن سطح معلومات (تعلیم) انسان است در لسان قرآن بجای آموزش و پروش،پرورش و آموزش آمده است، و از اینجا نقش معلم در جامعه معلوم می شود قرآن می گوید معلم اگر بتواند آلوده ای را پاک کند، منحرفی را به راه بیاورد و یک مسلمان متعهد تحویل جامعه بدهد مانند این است که جهان را زنده کرده است این درجه معلم است.
سالها قبل به عشق فهم و درک مفاهیم والای قرآن وسنت و عشق به کار و آموزش فرزندان این مرز و بوم به رشته آموزشی زبان عربی و قرآن پیوستم و بعدها متوجه این نکته شدم که این آموزش ها صرفاً برای دستیابی به عمق اسرار رموز قرآن و احادیث در درجه اول صورت می گیرد و قطعاًٌ برای نیل به این منظور مفید خواهد بود.
ضرورت بازنگری در شیوه آموزش عربی
گام نخست ایجاد انگیزه است. بسیاری از دانش‌آموزان هدف از فراگیری زبان عربی را نمی‌‌دانند. گروهی می‌پندارند هدف از فراگیری این درس، توانایی گفت‌وگو به این زبان است. گروهی دیگر می‌پندارند هدف، کسب توانایی برای مطالعه نشریات و کتابهای امروز دنیای عرب است. اما هدف اساسی این‌ها نیست. اصل شانزدهم قانون اساسی می‌گوید: «از آنجا که زبان قرآن و علوم و معارف اسلامی عربی است و ادبیات فارسی کاملاً با آن آمیخته است، این زبان باید پس از دوره ابتدایی تا پایان دوره متوسطه در همه کلاس‌ها و در همه رشته‌ها تدریس شود.»
پس هدف: یکی آشنایی با زبان قرآن و علوم و معارف و دیگری درک بهتر و بیشتر ادبیات فارسی است. با این دو هدف باید به سوی ایجاد انگیزه در میان محصلان حرکت کرد.
گام دوم گزینش و تربیت استادان ماهر است. متأسفانه در بعضی مدارس دبیرانی تدریس میکنند که از آگاهی‌های کافی برای آموزش این درس برخوردار نیستند. باید از معلمانی استفاده کرد که دارای ذهن پویای نحوی، قدرت نقد و تحلیل عبارات فنی، آشنا با روش‌های تجزیه و ترکیب و اعراب‌گذاری و برخوردار از جاذبه‌های آموزشی باشند. از آنجا که زبان عربی دارای یک اسلوب فنی و ظریف است، دقت ادبی تأثیر بسزایی در فهم صحیح این فهم صحیح این زبان دارد. باید دبیرانی تربیت کرد که از ذوق و دقت بالایی برخوردار بوده از یک فتحه هم به راحتی گذر نکنند.
اهداف آموزش عربی ـ تاریخچه زبان عربی
زبان عربی به عنوان یكی از زبانهای غنی و پر جاذبه كه علاوه بر تاریخ طولانی از گستردگی شایان توجهی برخوردار است، دارای ویژگیهای قابل توجهی است كه فراگیری و آموزش آن را اهمیت بیشتری می بخشد.
این ضرورت برای فارسی زبانان كه از طرفی دلدادگان معارف دینی و نیازمند به استفاده از منابع اصیل آن می باشند و از طرف دیگر زبان آنان با زبان عربی آمیختگی فراوان داشته و ادبیات مشترك این خاستگاه را تقویت میكند، از درجه بالاتری برخوردار است. ضمناا ارتباط و پیوند همه جانبه با محیطهای عربی بویژه كشورهای مجاور موجب میشود كه زمینه فراگیری و آموزش زبان عربی بیش از پیش در ایران رونق گیرد.
حال در این قسمت می خوانیم كه ما چه هدفی از خواندن ادبیات عرب و درس عربی داریم.
- اهداف آموزش عربی:
- امكان سخن گفتن روان و صحیح با این زبان در محیط های علمی- تجاری- فرهنگی و سیاحتی.
- آشنایی بیشتر و عمیق تر با فرهنگ غنی اسلامی.
- امكان بهره گیری بیشتر و بهتر از متون علمی و ادبی فارسی مربوط به دوره اسلامی.
- برقراری ارتباط با بیش از یك میلیارد مسلمان در سطح جهان و نیل به الگوی مترقی گفتگوی تمدنها بویژه با ملتهای شرقی
- فراهم آوردن زمینه مناسب برای بكارگیری و استفاده از زبان عربی در عرصه های كار و فعالیت همچون سازمان ها و نهادهای دست اندركار در امور رسانه ای، مطبوعاتی، فرهنگی، زیارتی، سیاحتی، تجاری، حقوقی، آموزشی، تبلیغاتی و اطلاع رسانی و مانند آن.
- كسب موفقیت بیشتر دانش آموزان و دانشجویان در دروس عربی در سطح مدارس؛ دبیرستانها و دانشگاهها و داوطلبان شركت در امتحانهای ورودی به مقاطع تحصیلی دانشگاهی.
- امكان استفاده از شبكه های تلویزیونی و رادیویی، مجلات، روزنامه ها و سایت های اینترنتی عربی.
آیا فراگیری زبان عربی برای ما ایرانیان دشوار است؟
عده ای خواسته یا نا خواسته، آموختن زبان عربی را سخت و دشوار میشمرند و این سختی و دشواری را به قواعد گسترده و پیچیده ی آن منتسب می کنند، لذا جا دارد این پندار مخرب و ناصواب، ریشه یابی و برسی شود.
باید دانست، اگرچه زبان عربی از خانواده ی زبان های سامی، و زبان فارسی از خانواده زبان های هندی و اروپایی است و اگرچه زبان عربی زبانی قالبی و اشتقاقی و زبان فارسی زبانی ترکیبی است، ولی این وجوه افتراق نمی تواند باعث سختی و دشواری آموزش زبان عربی باشد، بویژه که زبان فارسی به برکت هم زیستی هزار ساله با زبان عربی با زبان عربی وجوه مشترک متعددی با آن یافته که سبب تحصیل آموزش عربی برای فارسی زبانان شده است.
برخی از این اشتراکات و تاثیرات فارسی از عربی که آموزش عربی را چه در مراحل مقدماتی و چه در مراحل پیش رفته آن آسان میکنند، عبارتند از:
- اشتراک در حروف الفبا، اعداد وارقام.
- اشتراک در رسم الخط.
- اشتراک در تلفظ حروف (جز در مواردی معدود).
- شیوع گسترده ی جمع های مذکر سالم، مونث سالم و جمع مکسر عربی در فارسی.
- استعمال فراوان مصادر مجرد و بخصوص مزید عربی در زبان فارسی.
- وجود غیر قابل شمارش کلمات، ترکیب ها، تعبیرها، ضرب المثل ها و… عربی در فارسی.
- وجود اصطلاحات فقهی، کلامی، عرفانی، مذهبی و ادبی عربی در زبان فارسی.
- مشترک بودن اصطلاحات ریاضی چون: خط، نقطه، مثلث، قطر، شعاع، محیط، مساحت، متوازی الاضلاع، ضرب، کسر، جمع، طول، عرض، رأس و….
- تاثیر صرف نحو در دستور زبان فارسی و نقش کلمات دارند: صفت، مضاف الیه، بدل، فاعل، مفعول، نائب الفعل، حال……
10) تاثیر بلاغت عربی در فارسی در علوم معانی، بیان و بدیع.
11) استفاده ایرانیان از عروض و قافیه ی زبان عربی.
ابعاد گوناگون ارتباط زبان و فرهنگ عربی و فارسی با یکدیگر نیز، خود بحثی مفصل است کاز حوضه بحث ما خارج است. پس بیایید با زبان عربی آشتی کنیم.
اما در خصوص ریشه یابی پندار سختی زبان عربی، می توان به این موارد اشاره کرد:
- طبیعت زبان
بسیاری از موارد که پیچیدگی های زبان عربی تصور می شوند، مختص زبان عربی نیستند، بلکه در طبیعت هر زبانی چنین موادی وجود دارند. جه بسا در سایر زبان ها مواردی به مراتب دشوارتر نیز به چشم می خورد.
- کتاب های صرف و نحو
مسئولیت بخشی از این سختی متوجه مؤلفان و دانشمندانی است که در تألیف و تدوین قواعد، به انبوهی از نکات نادر، و مجادلات و اختلافات اشاره کرده اند برای توجیه شواهد، به ادله و استدلالات منطقی و کلامی متوسل شده اند در حالی که می توان قواعد کاربردی و پر مصرف زبان عربی را در مجموعه ای مختصر گنجاند.
محدودیت ها و راهکارهای تدریس عربی
یکی از مشکلات زبان عربی در ایران آن است که ما ایرانیان در طول صدها سال فقط ازمنظر قاعده به این زبان نگریسته ایم و این نگاه یک سویه موجب شده که امر آموزش از پیچید گی و دشواری خاص برخوردار شود. زیبایی های لفظ و معانی و مفاهیم مستور در ظاهر عبارت ها از نکته هایی است که می بایست توجه مخاطبان را به آن جلب کرد. بهتر است در زمینه ی قواعد از روش اکتشافی هم بهره گفت.
کمبود وقت درسی با توجه به حجم مطالب و دروس از دیگر محدودیت های این درس در کلاس می باشد. کمبود کارگاه آموزشی در درس و فضای کم و فیزیک کلاس. آگاه بودن از میزان آشنایی دانش آموزان با ابزارهای فناوری همچون رایانه و بهره گیری از از اینترنت آگاهی حاصل شود. عدم رقبت بعضی از دانش آموزان برای به کار گیری فناوری در درس که معلم باید ابتدا زمینه های انگیزشی لازم را برای این نوع کاربرد ها در دانش آموزان کم علاقه ایجاد کند و با استفاده از بقیه ی دانش آموزان و دادن کارگروهی به آن ها یادگیری را سرعت ببخشد. باید روش معلم محوری را به روش دانش آموزان محوری تبدیل کرد.
از آزمایش و و خطا نهراسیدن و مطمئن بودن از این که دانش آموزان با هم و در ارتباط با گروه یاد میگرند و دانسته های خود را با یکدیگر سهیم میشوند. آگاهی پیدا کردن از فناوری روز (تخته هوشمند) کار را آسان تر میسازد.
خود آگاهی معلمان، آنها می توانند با افزایش خود آگاهی به سطح بالاتری رشد کاری برسند و اینکه دریابند چگونه معلمی هستند که خود دانش آموزان بهترین منبع برای ارزیابی کار و شناخت معلم هستند. معلم باید برنامه درسی خود را منظم کند. با طرح درس از پیش تعیین شده وارد کلاس شود و به دنبال تقویت بیشتر مبانی علمی خود باشد و هر روز بر مهارت ها خود بیافزاید. معلم نباید بگذارد مشکلات شخصی زروی کارش اثر بگذارد.
انجام مسابقات کلاسی و علمی در کلاس، پیوند دادن قواعد با موضوعات روز و واقعیت ها زندگی متناسب با ذهنیت دانش آموزان.
مکالمه در کلاس و پرهیز از عنوان کردن قواعد اضافی و خارج از کلاس همه نکاتی است که به ایجاد جاذبیت و نشاط در کلاس کمک میکند.
تغییرات آموزشی به نگاه و عملکرد معلمان بستگی دارد گرچه آسان به نظر می رسد دشوار است.
استفاده از وسایل کمک آموزشی در تدریس عربی
برای ایجاد انگیزه و یادگیری بهتر فراگیران:
پیشنهاد در شیوه ی تدریس متن
ابتدا لغات درس همراه ترجمه آن خوانده و تکرار می گردد. بعد متن درس توسط یکی از فراگیرانی که با تلفظ صحیح می خواند، خوانده شود.
ضرورت این کار فراهم ساختن زمینه مناسب برای درس و گفت و گو و آشنایی معلم با میزان روخوانی و صحیح خوانی کلمات قرآنی و عربی فراگیران می باشد. زیرا عده ای حتی توانایی خواندن صحیح متن را همراه با اعراب را ندارند.
در مرحله بعد اگر درس داستانی باشد معلم ابتدا در باره موضوع داستان درس و قهرمان آن و دیگر حوادثی که اتفاق می افتد به طور مختصر توضیح دهد بعد جملات درس توسط دبیر خوانده و ترجمه می شود قبلا از دانش آموزانی که معنی کرده اند ودر زمینه تلفظ و معنی قوی هستند هم همراه معلم در تدریس کمک گرفته می شوند.
نوع دیگر تدریس متن برای تنوع در کلاس عبارت است از:
خود فراگیران به شکل حاضر یا غایب به جای افراد و قهرمانان داستان دربیایند و موضوع را تعریف کنند و یا به شکل نمایشنامه ای مختصر و کوتاه در کلاس اجرا کنند و بعد درس توسط دانش آموزان قوی خوانده ترجمه می شود.
آموزش جدید کتاب عربی
آموزش زبان قرآن و عربی اکنون در ایران وارد مرحله نوینی شده است. آموزش صرف و نحو زبان عربی به عنوان پایه ی آموزش قرآن کریم و ارائه روش های برتر برای فراگیری بهتر آن از دیر باز مورد توجه دانشگاهیان و حوزه بوده است.
در این مرحله هر چند در آغاز راهیم و مشکلات و سختی های فراوانی وجود دارد، اما شوق خدمت به زبان برگزیده خداوند و توفیقات حضرتش موجب شده است که پس از سالها رکود حاکم بر آموزش این زبان اکنون شاهد آن باشیم که به همت معلمان فاضل و مجرب آموزش این زبان دچار تحولی شگرف گردد. و در این راه روش های سنتی جای خود را به روش های نوین و پر نشاط بدهند.
فطرت گرايی توحیدی
رویکرد برنامه های درسی و تربیتی در برنامۀ درسی ملّی «فطرت گرايی توحیدی» است. اتّخاذ این رویکرد به معنای زمینه سازی لازم جهت شکوفایی فطرت الهی دانش آموزان از طریق درک و اصلاح مداوم موقعيّت آنان به منظور دستیابی به مراتبی از حیات طيّبه است.
با همّت و دوراندیشی خبرگان قانون اساسی به ویژه شهید آیت الله دكتر بهشتی و شهید باهنر اصل شانزدهم قانون اساسی به این مهم اختصاص یافت. هدف قانون گذار این بود که استقلال آموزش زبان عربی حفظ گردد و با درسی دیگر ادغام نگردد.
شیوه ها و فعالیت های مناسب یاددهی- یادگیری عربی
شیوه های مناسب یادهی- یادگیری با توجّه به اهداف و رویكردهای برنامه انتخاب و به كار گرفته شده است.
قرائت:
در درس عربی روخوانی جایگاه خاصّی دارد از این رو معلّم باید از توانایی درست خوانی و روان خوانی برخوردار باشد.
ترجمه:
با توجّه به اهمّـیت ترجمه در اهداف آموزش زبان عربی از الگوها و روش هایی مؤثّر برای آموزش ترجمه بهره گرفته شده است. گاهی استفاده از زبان فارسی در تفهیم مطالب كارساز است مانند تطبیق انواع فعل در فارسی و عربی به همین منظور بخش فنّ ترجمه به منظور آموزش مفاهیم بنیادین فنون ترجمه در کتاب درسی آمده است.
قواعد:
در بخش تدریس توجّه به كاربرد قواعد در جمله و یافتن شواهد از متن مورد تأكید است. از تأكید بر حفظ قواعد پرهیز شده است. اتّخاذ الگوی دانش آموز محور، تأكید بر روش های اكتشافی و پرسش و پاسخ در این بخش در یادگیری مدّ نظر بوده است.
تمرینات:
پاسخ دادن به تمرینات هر درس نشانگر میزان موفّـقیت معلّم و دانش آموز در فرآیند یاددهی- یادگیری است. لذا اتّخاذ روش های فعّال و مشاركتی در انجام تمرینات امری گریز ناپذیر است. معلّم در این بخش نقش مصحّح را ایفا می نماید.
طرز تلفظ حروف دهگانه به عربی
توضیح: در زبان عربی، ده حرف وجود دارند که تلفظ آنها به طور جدی با تلفظ فارسی متفاوت است. برای این که لهجه شما برای عرب زبانان قابل فهم باشد، بایستی در درجه نخست به این تفاوتهای توجه کنید. بد نیست بدانید که از نظر اغلب فقهای شیعه برای این که قرائت نماز صحیح و پذیرفته باشد، لازم است نمازگزار این حروف را به اندازه کافی شبیه به تلفظ عربی آن ها بیان کند. جدول زیر راهنمای ساده تلفظ این حروف به عربی است.
در آغاز کتاب لغت خود را معرفی می کنم: فرهنگ فارسی به عربی انتشارات مدرسه بزرگ ترین و کامل ترین فرهنگ کاربردي فارسی به عربی / در برگیرنده کلمات و اصطلاحات کاربردی ئدر بسياري از زمينه هامانند مسافرت، زيارت، سياسي، اجتماعي، علمي. در این کتاب کلمات منسوخ وجود ندارد و هر جا لازم باشد شاهد مثال آمده است.
فهرست مطالب
مقدمه 1
ضرورت بازنگری در شیوه آموزش عربی 2
اهداف آموزش عربی ـ تاریخچه زبان عربی 6
آیا فراگیری زبان عربی برای ما ایرانیان دشوار است؟ 10
محدودیت ها و راهکارهای تدریس عربی 13
استفاده از وسایل کمک آموزشی در تدریس عربی 14
پیشنهاد در شیوه ی تدریس متن 16
آموزش جدید کتاب عربی 16
فطرت گرايی توحیدی 17
ویژگی های راهنمای برنامۀ درسی عربی 18
توجه به قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران 20
شیوه ها و فعالیت های مناسب یاددهی- یادگیری عربی 28
طرز تلفظ حروف دهگانه به عربی 30
گفتگوهاي روزمره زائران 32
كتاب های فرهنگ لغت 42
كتابهای بلاغت 45
كتابهای قواعد 46
منابع و ماخذ 48
مقاله فوق دارای صفحه مشخصات، شکل، فهرست مطالب و 48 صفحه متن (در قالب word 
) با رعایت کامل صفحه بندی می باشد. همچنین فونت های کار شده برای متن مقاله B Nazanin(15) و برای تیترهای داخل مقاله B Titr می باشند.
قیمت این مقاله 2900 تومان می باشد، جهت دریافت کامل متن مقاله (قابل ویرایش) بالای صفحه روی پرداخت و دریافت کلیک کنید
مشاهده فهرست مقالات آموزش و پرورش 
نوشته شده در 27 شهریور 1400
لطفا پس از بهره مندی از مطالب فوق با نظر گرمت به من انرژی مثبت تزریق کن 
حمیدرضا –
التشکر خوب بود
بهنام پروندی –
خواهش میکنم